Question

1.Przed jakimi wyzwaniami stanęła Polska po odzyskaniu niepodległości?

2.Scharakteryzuj proces tworzenia terytorium Państwa Polskiego.

(Uwzględnij powstanie śląskie i wojnę polsko-bolszewicką).

Proszę o dłuższe wypowiedzi, mogą być w punktach.

Answer 1

 

1. Nowe powstałe państwo posiadało rząd, armię, terytorium, którego granice nie były jednak ściśle określone. W tych w miarę już stabilnych warunkach rozpoczęło się niełatwe budowanie własnego państwa. Dzieło to łączyło Polaków, nadzwyczaj wówczas zwaśnionych i podzielonych. Różniły ich poglądy na temat ustroju, granic, koncepcji sprawowania władzy. Ale własne państwo pozostawało wielką wartością, którą stawiało społeczeństwo w jednym szeregu. Jednakże reaktywacja państwa polskiego nie zaczęła się w dniu zakończenia bojów europejskich. Jesień roku 1918 zastała Polskę w trakcie tworzenia lokalnych ośrodków władzy i prowizorycznych zalążków przyszłego rządu. 

zniszczenia, jakim uległa Polska podczas I wojny światowej (1914-1918). Wszakże przez ówczesne tereny Rzeczpospolitej przebiegała linia demarkacyjna, później przez obszary kraju przeszła Armia Czerwona prowadzona przez Michała Tuchaczewskeigo i Siemiona Budionny. Podczas kontrnatarcia bolszewików żołnierze burzyli i palili wszystko, co stanęło im na drodze. Rozmontowywała także wiele urządzeń metalowych, które później wywożone były na tereny Rosji. Na terenach zaborczych, zwłaszcza rosyjskim tereny były silnie wyeksploatowane, zniszczone. Jedynie w zaborze pruskim nie było to tak widoczne, albowiem grunty były uznawane jako terytorium państwa. Ponadto niełatwe były dla państwa różnice, jakie panowały na niescalonych do tej pory obszarach. Między innymi był to różny poziom rozwoju gospodarczego. Każdy z zaborców miał inne dążenia, aspiracje i plany funkcjonowania swojego państwa. W momencie odzyskania niepodległości Polska nie tworzyła jednolitego „organizmu”. Ziemie każdego z byłych zaborów miały różne systemy ustrojowe, handlowe, należały do różnych systemów walutowych. Nie stanowiły całości pod względem komunikacyjnym (nawet tory kolejowe nie były takiej samej szerokości) i handlowym (różna waluta, prawo, możliwości finansowe). Brak jedności gospodarczej był rezultatem słabości wewnętrznych relacji gospodarczych między dawnymi zaborami, które przez 123 lata oddzielały od siebie granice. Gdy w 1918 r. zaczął kształtować się nowy rynek ogólnopolski, produkcja na ziemiach polskich musiała zacząć się dostosowywać do potrzeb państwa w jednym scalonym systemie gospodarczym. Był to proces bardzo trudny i mozolnie wdrażany w rzeczywistość. Gospodarka polska wyszła ponadto z I wojny światowej poważnie zdewastowana. Ocenia się, że w latach 1914-1920 zniszczeniu uległo ok. 30 % majątku narodowego ziem polskich. Odbudowa i przebudowa gospodarki polskiej wymagały olbrzymich nakładów pieniężnych.

 I wojna światowa się zakończyła, nadal nad terenami Polski wisiało widmo groźnego sąsiada ze wschodu – bolszewickiej Rosji.

Niezwykłą trudność stanowił podział Śląska. O podziale tych terytoriów miał zadecydować plebiscyt. Ludność Polska, która głównie zamieszkiwała tamte tereny stawiła ostry sprzeciw, które w sierpniu 1919r. przerodził się w powstanie. Było to I powstanie śląskie. Szybko stłumione przez Niemców nie przyniosło absolutnie żadnych rezultatów. Czynione później przez policjantów niemieckich akty terroru i przemocy w celu przejęcia Śląska doprowadziły dokładnie rok później do II powstanie, równie bezowocnego jak poprzednie. 20 marca odbył się długo wyczekiwany plebiscyt. Niestety dla nas, jednym z zasad głosowania było to, że każdy, kto urodził się na Śląsku miał prawo głosu. Niemcy narobiły sobie sporo trudu, aby przetransportować takie osoby z całego terenu Rzeszy i wygrać zdobywając olbrzymią większość głosów. Wynik plebiscytu jednak nie ostudził całkowicie zapędów polskich. W maju 1921r. doszło do najbardziej krwawego, III powstania śląskiego. Poświęcenie wielu ofiar nie poszło na marne, osiągnęliśmy podział Śląska i przyznanie Polsce terenów z połową ludności i większością kopalń.

 2

1914-1918

Polska okresu rozbiorów po kongresie wiedeńskim
Historia Polski w latach 1914-1918 obejmuje krótki, bo zaledwie pięcioletni fragment dziejów, ale wydarzenia tego pięciolecia zaważyły w sposób decydujący na sytuacji Polski na arenie tak międzynarodowej, jak i wewnętrznej. W 1914 roku wybuchła I wojna światowa z udziałem mocarstw rozbiorowych: Austro-Węgier, Niemiec i Rosji. Doprowadziła ona do rozbudzenia wśród Polaków poczucia tożsamości narodowej, a jej przebieg i rezultaty (przede wszystkim upadek wszystkich trzech mocarstw zaborczych) umożliwiły odtworzenie niepodległego państwa polskiego.

Okres ten zawiera się pomiędzy dwiema datami – 3 sierpnia 1914 (przemówienie Piłsudskiego do żołnierzy w krakowskiej dzielnicy Oleandry) i 11 listopada 1918 (przekazanie Piłsudskiemu władzy przez Radę Regencyjną). Na przestrzeni tego czasu – wraz z przesuwaniem się frontów i zmiennymi losami poszczególnych mocarstw zaborczych, kształtowały się zarówno koncepcje polskie (dotyczące sposobów i dróg do odzyskania niepodległości), jak i koncepcje zaborców oraz Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych, prowadzące do rozwiązania sprawy polskiej. W rezultacie trudnego wcześniej do przewidzenia przebiegu wojny wszystkie zainteresowane strony musiały prześcigać się w deklaracjach, a wkrótce także i w czynach, które legły u podstaw tworzenia polskiego wojska (Austro-Węgry, okupacja niemiecka, Rosja, Francja) i zalążków organizmu państwowego (okupacja niemiecka, Francja). Wszystko to razem sprawiło, że gdy 11 listopada 1918 roku I wojna światowa została zakończona, Polska powstała jako państwo uznane na arenie międzynarodowej, dysponujące przygotowana kadrą polityczną i administracyjną oraz zawiązkami wojska, organów władzy wykonawczej i sądowniczej.
1918-1939

Terytorium II Rzeczypospolitej po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 191
Historia Polski lat 1918-1939 obejmuje okres od odzyskania przez Polskę niepodległości do momentu ataku Niemiec hitlerowskich 1 września 1939. Po zakończeniu I wojny światowej Państwo polskie uzyskało niepodległość na skutek opuszczenia terenów polski przez Niemcy i Rosję. Na opuszczonych terenach powstawały ośrodki władzy lokalnej które po uzyskaniu niepodległości przekazały władzę rządowi centralnemu. 11 listopada Polacy przejęli kontrolę nad Warszawą a 3 dni później państwo polskie zostało uznane przez państwa zachodnie. Oficjalnie nowo powstałe państwo polskie przyjęło nazwę II Rzeczpospolita. Po odzyskaniu niepodległości zaczęto się zastanawiać nad koncepcją granic. Pierwszą z nich była koncepcja oparta na kryterium etnicznym. Zwolennikiem tej teorii był Roman Dmowski. Drugą koncepcją było stworzenie granicy na wschodzie najdalej jak tylko się da by osłabić Rosję. W marcu 1919 roku uchwalono Konstytucję i przeprowadzono pierwsze wybory parlamentarne. Pierwszym premierem w historii Polski został Jędrzej Moraczewski.

W 1922 roku na skutek szalejącej inflacji Władysław Grabski przeprowadził reformę skarbowo-walutową zastępując markę złotówką. W tym samym roku powołany został rząd Wincentego Witosa (tzw. rząd chjeno-piasta), który doprowadził do kryzysu polityczno-gospodarczego. W 1926 roku, mimo katastrofalnej sytuacji – koalicja chjeno-piasta na czele z Wincentym Witosem ponownie obejmuje rządy w kraju. Wówczas wybudowano również port w Gdyni mający zapewnić Polsce dostęp do morza. Autorem tego pomysłu był Eugeniusz Kwiatkowski. Mimo wszystko Józef Piłsudski, by nie dopuścić ponownie do kryzysu, organizuje pucz wojskowy ( tzw.zamach majowy). Na skutek trzydniowych walk zginęło 200 osób, a sam prezydent i rząd podali się do dymisji. Po zamachu majowym rządy w Polsce przejęła sanacja. Utworzyła ona obóz polityczny znany jako Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem (BBWR). Dzięki fałszerstwom i zastraszeniu BBWR wygrywa wybory w 1928 roku. W 1930 posuwa się do aresztowań członków opozycji których po pokazowych procesach umieszcza w więzieniach w Brześciu i Berezie Kartuskiej. Dzięki temu BBWR zdobywa 249 miejsc w sejmie i 77 w senacie. Mając absolutną większość BBWR przeforsował z projekt zmian w ordynacji wyborczej i zmniejszenia liczby posłów i senatorów. W kwietniu 1935 roku BBWR przyjął w sejmie przez aklamację konstytucję zwiększającą uprawnienia prezydenta. Po klęsce w sfałszowanych i zbojkotowanych przez opozycję wyborach parlamentarnych 1935 BBWR został rozwiązany a jego członkowie założyli Obóz Zjednoczenia Narodowego (OZN). W 1938 roku po raz ostatni odbyły się wybory parlamentarne w Polsce, w których jedyną partią która dostała się do sejmu oprócz mniejszości narodowych był OZN. W 1939 roku po agresji Niemiec hitlerowskich na Polskę nastąpił kres istnienia II Rzeczypospolitej.

1939-1945

1 września 1939 – niemiecki pancernik "Schleswig-Holstein" ostrzeliwuje polską placówkę wojskową na Westerplatte

23 sierpnia w Moskwie został podpisany układ o nieagresji między Niemcami i ZSRR (tzw. pakt Ribbentrop-Mołotow). Zawierał on tajny protokół dodatkowy, który przewidywał podział Europy Wschodniej, w tym terytorium Polski, na niemiecką i sowiecką strefę wpływów. Na mocy postanowień paktu, w dniu 1 września 1939 rozpoczęła się agresja niemiecka na Polskę. 17 września 1939 nastąpiła agresja sowiecka.

Atak Niemiec i ZSRR z dwóch stron, oraz brak realnej pomocy militarnej państw zachodnich (zobowiązanych do tego układami o pomocy wzajemnej), spowodował iż Polska po 35 dniach walk przegrała kampanię wrześniową. Władze państwowe przeszły do Rumunii (gdzie zostały internowane), planując przedostanie się do Francji i utworzenie tam ośrodka władzy na emigracji.

Po rezygnacji prezydenta Ignacego Mościckiego, odbudowę najważniejszych struktur państwa polskiego we Francji (przy akceptacji i poparciu tego państwa), zajęli się politycy będący w większości przez 1939, w opozycji do rządzącego obozu sanacyjnego. Nowy rząd RP na uchodźstwie, został utworzony przez członków partii politycznych Polska Partia Socjalistyczna, Stronnictwo Narodowe, Stronnictwo Ludowe, Stronnictwo Pracy. 29 września prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej został Władysław Raczkiewicz, który 30 września powołał gen. Władysława Sikorskiego na stanowisko premiera (a także 7 listopada 1939 powierzył mu funkcję Naczelnego Wodza). 9 grudnia powołano również Radę Narodową, działającą w charakterze parlamentu na emigracji.
Osobne artykuły: Rząd RP na uchodźstwie i Rada Narodowa Rzeczypospolitej Polskiej.

Pod koniec kampanii wrześniowej (1 września-5 października 1939), zaczęły powstawać pierwsze organizacje konspiracyjne, prowadzące dalszą walkę z okupantami. Z regularnych formacji Wojska Polskiego powstał Oddział Wydzielony Wojska Polskiego (tzw. hubalczycy) , dowodzony przez płk. H. Dobrzańskiego ps. Hubal. 27 września 1939 w Warszawie powstała Służba Zwycięstwu Polski, w grudniu 1939 przekształcona w Związek Walki Zbrojnej – były to pierwsze formacje zbrojne Polskiego Państwa Podziemnego.

Podział terytorium Polski pomiędzy III Rzeszę i ZSRR, dokonał się na mocy podpisanego 28 września 1939, niemiecko-sowieckiego traktatu o granicach i przyjaźni. W dokumencie tym oba państwa ogłosiły koniec państwa polskiego, łamiąc zasady prawa międzynarodowego i przedwojenne układy z II Rzecząpospolitą. Podział terytorium Polski dokonał się na linii rozgraniczającej strefy wpływu obu okupantów, poprowadzonej wzdłuż linii rzek San-Bug-Narew-Pisa. W dodatkowym protokole Gestapo i NKWD oraz inne służby bezpieczeństwa, zobowiązały się do współpracy w zakresie zwalczania polskiego ruchu oporu i organizacji niepodległościowych.

Na terenach pod okupacją niemiecką, utworzono osobne jednostki administracyjne: Terytoria anektowane przez III Rzeszę oraz Generalne Gubernatorstwo. Ziemie polskie zajęte przez ZSRR zostały wcielone do państwa sowieckiego – Wileńszczyzna została natomiast przekazana Litwie, a następnie włączona do ZSRR w sierpniu 1940.