Question

1.Pojęcia:

magnaci, gołota, senat, sejm walny, izba poselska, marszałek, kanclerz, ruch egzekucyjny, królewszczyzny, folwark, pańszczyzna, unia personalna, unia realna, bracia polscy, grekokatolicy, sejm konwokacyjny, sejm elekcyjny, artykuły henrykowskie, pacta conventa

2.Postacie:

zygmunt I stary, zygmunt II august, mikołaj kopernik, mikołaj rej, jan łaski, faust socyn, anna jagiellonka, jan zamoyski, henryk walezy, stefan batory

Answer 1

1)

Magnaci-najbogatsza i najbardziej wpływowa część szlachty. Szlachta zagrodowa- posiadała zazwyczaj cześć wsi, sami uprawiali ziemie,ale nawet do pracy nosili szablę

 

Gołota-szlachta gołota - uboga grupa która legitymuje sie szlacheckim rodowodem

 

Senat-wyższa izba parlamentu,kołó sejmu.

 

Sejm walny-gzromadzenie posłów, decydujące o najważaniejszych dla Polski sprawach. Pwstał w XV wieku.

 

Izba poselska-niższa izba sejmu I Rzeczpospolitej

 

marszałek-jest to o pojęcie wieloznaczne ponieważ jest to funkcja  którą pełni dana osoba np;   marszałek może być to stopień w wojskowy

lub marszałek województwa czy nawet sejmu

 

kanclerz-wysoki urzędnik państwowy odpowiedzialny za pracę kancelarii króla, pełnił również funkcję ministra spraw wewnętrznych i zagranicznych.

 

królewszczyzna-Królewszczyzna ziemia dożywotnio przekazywana najważniejszym urzędnikom przez króla

 

folwark-wielkie gospodarstwa rolne funkcjonujące między XV a XVIII w., nastawione na masową produkcję przeznaczoną na zbyt. Folwarki powstawały początkowo w pobliżu spławnych rzek bądź dużych aglomeracji miejskich, co dawało możliwości wywozu i sprzedaży płodów rolnych. Folwarki oparte były na obowiązku świadczenia pańszczyzny przez chłopów

 

pańszczyzna-renta odrobkowa, forma renty feudalnej, polegająca na przymusowej pracy chłopa na rzecz właściciela ziemskiego w zamian za nadział gruntu. Obowiązek odrabiania pańszczyzny wiązał się w Polsce z powstaniem gospodarki folwarcznej w XV w. Pańszczyzna była źródłem podaży bezpłatnej, praktycznie nie ograniczonej ilościowo siły roboczej.

 

unia personalna-unia pomiędzy dwoma państwami rządzonymi przez tego samego władcę

 

unia realna-związek pomiędzy państwami, w którym państwa miały wspólne instytucje.

Istytucjami, które łączyły te kraje mogły być parlament, waluta, polityka zagraniczna, natomiast odrębnymi skarb, armia, urzędy itp. Wspólny dla tych państw był także władca

 

bracia polscyto- ruch religijno-społeczny, który w Polsce zaistniał po 1562 roku, a zakończył się wygnaniem braci polskich radą uchwały sejmowej z 1658 roku. W ruchu tym działał: plebs, mieszczanie i część szlachty nawet tej zamożnej. Podstawą ideologi była zasada braterstwa wszystkich ludzi.

 

gregokatolicy-prawosławni którzy zawarli ugodę z duchowieństwem katolickim, uznali zwierzchność papieża,ale zachowali odrębną liturgię

 

sejm konwokacyjny- w I Rzeczypospolitej pierwszy sejm odbywający się w momencie nastania bezkrólewia. Był sejmem poprzedzającym wolną elekcję, gdzie ustalani byli kandydaci do władzy. Ustalał także czas i miejsce elekcji oraz określał pacta conventa obowiązujące przyszłego króla.

 

sejm elekcyjny -zjazd szlachty, który miał zadecydować o wyborze nowego króla. Uchwalano na nim układy i pakty

 

artykuły henrykowskie to akta prawne spisane 12 maja 1573 roku  w czasie sejmu elekcyjnego. Te akta tyczyły sie głównie sprawowania władzy w państwie, gdyż były one stworzone w czasie panowania bezkrólewia. Dodatkowo gdyby został wybrany w Polsce  król w wyborach elekcyjnych musiałby ich przestrzegać

 

 

pacta conventa-załącznik artykułów henrykowskich, umowa o charakterze publicznoprawnym podpisywana w czasie sejmu koronacyjnego przez każdego nowo wybranego w drodze wolnej elekcji króla.

 

2)Zygmunt I Stary, 1467–1548, król pol. i w. książę litew. od 1506, syn Kazimierza IV Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki, brat m.in. Jana I Olbrachta, Aleksandra Jagiellończyka i Władysława II Jagiellończyka (króla czes.), ojciec Anny Jagiellonki i Zygmunta Augusta; kontynuował wojny z Moskwą (1508, 1514); po zwycięstwie nad Krzyżakami 1519–21 zgodził się na sekularyzację państwa zakonnego i 1525 przyjął hołd lenny Albrechta Hohenzollerna (tzw. hołg prus.); 1526–29 wcielił do Polski Mazowsze; rządził opierając się na magnatach; wprowadził kraj w okres rozkwitu.

 

 

Zygmunt II august-król Polski oraz wielki książe Litewski. Był synem Zygmunta Starego. Jest to ostatni król z rodu Jagielonów. 

 

Mikołaj Kopernik-Polski słynny astronom,matematyk, prawnik, ekonomista, strateg, lekarz, astrolog, tłumacz, kanclerz kapituły warmińskiej od 1511, kanonik warmiński, scholastyk wrocławski. Urodził się 19 lutego 1473 w Toruniu, zmarł 24 maja 1543 we Fromborku. Napisał dzieło o obrotach sfer niebieskich. Odkrył że ziemia krąży wokół słónca.

 

Mikołaj Rej-był jednym z pierwszych pisarzy tworzących w języku polskim . Twierdził , że język polski nie jest gorszy od łaciny . Rej jest uważany za mistrza opisu literackiego; nazwany "Brueglem polskiej literatury", z powodu wyjątkowej wyobraźni malarskiej, otwarcie wyrażał pogardę dla humanistycznego estetyzmu, głosząc prymat praktycznego pożytku dzieła literackiego nad jego funkcją artystyczną .

 

Jan Łaski-początkowo był księdzem katolickim później pastorem ewangelicko-reformowanym. Był najwybitniejszym polskim działaczem reformacji,humanistą,pisarzem,tłumaczemi typlomatą.

Jan Łaski organizował zbiory ewangelickie w Angli i w Fryzji. 

Stwożył kościół klawiński w Polsce. Był Bratankiem prymasa Polski Jana Łaskiego (starszego). Na jego cześć postawiono Pomnik Reformacji w Genewie.

 

Faustsocyn-wybityny teolog ariański

 

Anna Jagiellonka- była polską królową, żoną Stefana Batorego. Córka króla Polski i wielkiego księcia Litwy Zygmunta I Starego i Bony Sforzy. Nie słynęła z piękności i zaniedbana przez matkę nie doczekała się zamążpójścia w młodym wieku. 13 grudnia 1575 Anna okrzyknięta została na Rynku Starego Miasta w Warszawie królową Polski i wielką księżną litewską.

 

Jan zamoyski-Był jednym najlepszych dyplomatów, polityków i mężów stanu swoich czasów i główną siłą polityczną Rzeczypospolitej przez całe swoje życie.

 

Henryk walezy-pierwszy elekcyjny władca Polski, wybrany w 1573. Był francuskim księciem. W 1574 r. uciekł z Polski do ojczystego kraju, by tam objąć tron po zmarłym bracie Karolu IX.

 

Stefan Batory-elekcyjny władca Polski od 1575r. Odzyskał inflanty. Panował do 1586r.

 

Proszę myslę że pomogłam ;)