Question

1. przyczyny i skutki odkryć geograficznych.
2. wymień głównych odkrywców.
3. kim był Marcin Luter i co krytykował.
4. wymień przedstawicieli polskiego odrodzenia- czym sie sławili.
5.wyjaśnij pojęcia: odrodzenie, humanizm, reformacja, protestantyzm, unia.
6. wymień postanowienie unii Lubelskiej.
7. co to są przywileje szlacheckie - podaj 5 przykładów.
8. wyjaśnij daty: 1942, 1517, 1573, 1569 *

Answer 1

ad.1.

 

PRZYCZYNY :

- utrudnienie przez turkow kontaktow handlowych ze wschodem,

- odpływ szlachetnych kruszców z Europy,

- ujemny bilans handlu z krajami Orientu,

- dziedziczenie majatku przez najstarszego syna,

- zakończenie w hiszpani wojen z Maurami,

- postęp techniki żeglarskiej,

- wynalazek busoli, udoskonalenie map,

- ciekawośc świata,

- dążenia do szerzenia chrześcijaństwa,

 

SKUTKI:

a)dla Europy

*pozytywne:

-sprowadzenie nowych gatunkow roslin,zwierząt handlowych - urozamaicenie diety,

-wyrabianie monet, 

- sprowadzenie wartościowych kruszców, 

- rozwój handlu,

- udowodnienie kulistości Ziemi,

- poznanie nowych kultur,

- rozwój wielu nauk,

- rozwój miast i państw nadmorskich

*negatywne:

- upadek wielu miast leżących na przyjęciu szlaków lądowych,

- zastój gospodarki w państwach nie mających dostepu do morza,

- piractwo,

- inflancja,

 

b)dla innych krajów:

*pozytywne:

- powstawanie nowych miast i osad,

*negatywne:

- nowe choroby przywiezione z Europy,

- niewolnictwo,

- brutalna chrystalizacja,

- zniszczenie wielkich cywilizacji (Majów, Azteków i Inów),

- w przypadku Indian doszło do ich eksterminacji,

 

ad.2.

- Bartłomiej Diaza,

- Krzysztof Kolumb,

- Vasco da Gama

- Ferdynand Magellan

- Juan Sebastian Elcańo

- Amering Vespucci 

 

ad.3.

Marcin Luter był niemieckim reformatorem religijnym i twórą luteranizmu. Krrytykował władze kościoła i władze papieską poddał krytyce wszelkie nauki i objawy życia kościelnego nie znajdujące według niego potwierdzenia w Biblii.

 

ad.4.

nie wiem nie chce mi sie tego szukać

 

ad.5.

nie wiem tego nie chce mi sie szukać

 

ad.6.

- Zniesiono zakaz nabywania przez Polaków dóbr na Litwie
- Powołano Sejm Walny

- Wprowadzono jedną walutę
- Zobowiązano się do prowadzenia wspólnej polityki obronnej i zagranicznej
- Wspólny władca wybierany przez oba narody w wolnej elekcji

- odrębne wojska, prawo, skarby i urzędy

-  Zachowano odrębne wojsko polskie i litewskie

-  Zachowano odrębne języki urzędowe 

-  Uchwalono unifikację systemów prawnych

 

ad.7.

Przywilej szlachecki to akt prawny, który był adresowany do stanu lub do kilku stanów, w którym monarcha zwalniał te grupę od niektórych obowiązków na rzecz państwa lub nadawał im szczególne uprawnienia. W Naszym kraju najważniejsze były przywileje generalne - czyli takie które nadawały jakieś udogodnienia szlachcie w całym kraju.

KIlka przykładów z przełomu 14 i 15 wieku:

Przywilej piotrkowski- który nadawał prawo wykupu szlachcica, który dostał się do niewoli podczas zbrojnej wypraw poza granicami państwa. król zobowiązał się do płacenia żołdu, oraz złożył gwarancję, iż zamkami królewskimi nie będzie obsadzać cudzoziemców.

Przywilej czerwieński - gwarantował on szlachcie nietykalność jej dóbr bez wyroku sądowego, a także zakazywał łączenia stanowisk starosty oraz sędziego ziemskiego.

Przywilej koszycki- który gwarantował zwolnienie z podatków na rzecz państwa oprócz poradlnego. Obietnicę, iż starostwa będą przyznawane tylko Polakom. Wprowadzono odszkodowania za udział w wyprawach poza granicami państwa, oraz zwolniono z obowiązku budowy i naprawy zamków.

 

Przywileje z 15 wieku:

Przywilej mielnicki, wydany w 1501 roku przez Aleksandra w Mielniku. Na jego mocy Senat został ustanowiony najwyższym organem władzy.

Przywilej piotrkowski wydany przez Aleksandra w Piotrkowie w 1504 roku. Wprowadzał on ograniczenie rozdawnictwa dóbr koronnych oraz zakaz łączenia w jednym ręku kilku urzędów.

" Konstytucja Nihil nowi" wydana w 1505 roku przez Aleksandra w Radomiu. Jej postanowienie brzmiało: nic nowego nie można postanowić w dziedzinie prawodawstwa i skarbu bez zgody obu izb (sejm walny). Anulowała ona także postanowienia przywileju mielnickiego.

 

ad.8.

1942 r. - nwm

1517 r. - wystapienie Lutra i początek reformacji.

1569 r. - zawarcie unii w Lublinie.

1573 r. - nwm

Answer 2

1 . przyczyny : chęć potwierdzenia przekonania o kulistości ziemi , chęć zdobywania sławy i bogactwa , chęć podbicia lądów w celu szerzenia chrześcijanstwa , poszukiwanie nowych rynków zbytu , chęć odnalezienia drogi morskiej do Indii 

2 . Krzysztof Kolumb , Ferdynand Magellan , James Cook , Vasco da Gama , Amerigo Vespucci

3 . Marcin Luter - niemiecki teolog i reformator religijny . jego protest w 1517 roku w Wittenberdze zapoczątkował okres reformacji . Luter doprowadził do trwałego rozłamu w chrześcijaństwie zachodnim i powstania protestantyzmu.

4 . Mikołaj Rej - twierdził że ,, polacy nie gęsi iż swój język mają ''

Jan Kochanowski - najwybitniejszy poeta polskiego odrodzenia , pisał pieśni i fraszki , a po    śmierci córki treny    

5 . odrodzenie -  okres w historii kultury europejskiej , obejmujący przede wszystkim XV iXVI wiek, określany często jako "odrodzenie sztuk i nauk"

     humanizm - prąd filozoficzny, etyczny i kulturowy wywodzący się z epoki Odrodzenia, a także postawa intelektualna i moralna, nawiązująca do dziedzictwa odrodzenia, wyrażającej się troską o potrzeby, szczęście, godnośc i swobodny rozwój człowieka

     reformacja -  ruch religijno-polityczno-społeczny zapoczątkowany przez Marcina Lutra w XVI wieku, mający na celu odnowę chrześcijaństwa

    protestantyzm -  jedna z głównych gałęzi chrześcijaństwa , obok katolicyzmu i prawosławia, na którą składają się wyznania religijne powstałe na skutek ruchów reformacyjnych wewnątrz Kościoła rzymskokatolickiego rozpoczętych wystąpieniem Marcina Lutra w XVI wieku oraz ruchów przebudzeniowych w łonie macierzystych wyznań protestanckich w kolejnych stuleciach.

    unia - pakt , sojusz 

6 . 

-Zniesiono zakaz nabywania przez Polaków dóbr na Litwie
-Powołano Sejm Walny

-Wprowadzono jedną walutę
-Zobowiązano się do prowadzenia wspólnej polityki obronnej i zagranicznej
-Wspólny władca wybierany przez oba narody w wolnej elekcji

-odrębne wojska, prawo, skarby i urzędy

- Zachowano odrębne wojsko polskie i litewskie

- Zachowano odrębne języki urzędowe 

- Uchwalono unifikację systemów prawnych

7 . Przywilej szlachecki - prawo nadane przez monarchię okreslonej grupie społecznej .
Obowiązuje na danej ziemi lub całym kraju .przywilej koszycki -  1374 r przywilej łęczycki - 1180 rprzywilej piotrkowski - 1388 rprzywilej toruński - 1518 r przywilej mielnicki - 1501 r8 . 1517 - protest Lutera w Wittenberdze     1573 - sejm walny     1569 - unia lubelska