Question

1. Postanowienia układu w Krewie.

2. Przyczyny, przebieg, skutki bitwy pod Grunwaldem.

3. Obowiązki szlachcica wobec państwa (sejm, sejmik, pospolite ruszenie.

4. Złoty wiek (co, jak, kiedy).

Proszę o odpowiedź, z góry dziękuję. :)

Answer 1

Na początku XIII wieku książęta Władysław Odonic, Konrad mazowiecki, Mściwój I gdański[5], Leszek Biały i Henryk Brodaty prowadzili akcję chrystianizacyjną na terenach pogańskich Prus. Akcję misyjną prowadził opat zakonu cystersów wŁeknie i zakon rycerski braci dobrzyńskich, powołany w tym celu przez księcia Konrada. Akcje te – podobnie jak akcja biskupa Chrystiana w oparciu o fundację dobrowską – nie przyniosły jednak spodziewanych efektów.

W tej sytuacji w 1226 roku książę mazowiecki Konrad zaprosił, za namowąJadwigi Śląskiej, na swoje ziemie zakon krzyżacki, oddając mu w dzierżawęziemię chełmińską, gdzie zakon znalazł dogodną bazę do walk z plemionami Prusów, które zagrażały ciągłymi najazdami północnym rubieżom Mazowsza[6]. Cesarz rzymski Fryderyk II oraz papież Grzegorz IX oficjalnie zezwolili zakonowi założyć swoje własne księstwo na terenach odebranych Prusom. Formalnie Księstwo to miało stać się częścią Cesarstwa Rzymskiego i jednocześnie lennem książąt mazowieckich.

Oprócz napływania kolejnych braci i kolonistów niemieckich[7], zakon otrzymał wsparcie papieża – wyprawy przeciw Prusom zyskały rangę krucjat, w których brali udział także polscy książęta. W 1235 do Krzyżaków przyłączyli się bracia dobrzyńscy[8], a w 1237zakon kawalerów mieczowych zawarł z nimi sojusz polityczno-militarny, będący właściwie unią tych dwóch zakonów.

W XIII wieku stosunki polsko-krzyżackie były dobre, lecz wiek XIV – wraz ze wzrostem potęgi zakonu – przyniósł zmianę. Będąc królem Polski, Wacław II Czeski zawarł zBrandenburczykami umowę, na mocy której miał oddać Pomorze Gdańskie w zamian zaNową Marchię. Ostatecznie do zamiany nie doszło z powodu śmierci króla, jednak w 1308 Brandenburgia postanowiła skorzystać ze słabości państwa Władysława Łokietka i zajęła Pomorze[9]. Książę zmuszony był zwrócić się o pomoc do Krzyżaków, którzy wyparli najeźdźców. Za swoją pomoc zażądali jednak wysokiej zapłaty, przewyższającej wartość odbitych ziem. Wobec odmowy zapłaty przez Władysława zagarnęli całe Pomorze Gdańskie w 1309 roku. Osłabiona w tym czasie Polska, podzielona wciąż na dzielnice, nie była w stanie natychmiast przeciwstawić się agresji, co spowodowało utratę tych ziem na długie lata.

W 1320 roku królem został Władysław I Łokietek, który wygrał proces z Krzyżakami przed sądem papieskim w Inowrocławiu. Wyrok z 1321 roku nakazał im zwrot Pomorza Gdańskiego Polsce, ale zakon, mimo polskich akcji dyplomatycznych i orzeczeń sądów papieskich, nie zamierzał zwrócić tych ziem[10].

W 1331 doszło do zawarcia groźnego dla Polski sojuszu Jana Luksemburskiego z Krzyżakami. Ci ostatni, licząc na wspólną akcję pod Kaliszem, najechali kraj od północy. Łokietek postanowił zaatakować część ich sił. 27 września 1331 roku doszło do starcia podPłowcami na Kujawach. Bitwa nie została jednoznacznie rozstrzygnięta, lecz to strona polska zrealizowała swój cel – kampania Krzyżaków na ziemiach polskich została przerwana. Jednak już 9 kwietnia 1332 roku zakon ponownie napadł na Polskę, zagarniając Kujawy i ziemię dobrzyńską.

25 kwietnia 1333 na tronie polskim zasiadł syn poprzedniego króla, Kazimierz. Okazał się władcą niezwykle sprawnie poruszającym się w świecie dyplomacji. W 1335 doprowadził do I Zjazdu Wyszehradzkiego, na którym za cenę 20 tysięcy kop groszy praskich[11] oraz uznanie zwierzchności Jana Luksemburskiego nad Śląskiem, król Czech zrzekł się wszelkich praw do korony polskiej[12]. Oznaczało to ostateczne przekreślenie sojuszu czesko-krzyżackiego. Ponadto usiłowano rozstrzygnąć sprawę utraconych przez Polskę ziem – jednak ponieważ rezultaty nie zadowalały króla polskiego, zdecydował się on na oddanie sprawy pod sąd papieski. Wyrok z 16 września 1339 nakazywał zwrot Kujaw, ziemi dobrzyńskiej i Pomorza Gdańskiego. Był to już drugi wygrany przez stronę polską proces, ale Krzyżacy ponownie nie zgodzili się na oddanie zagrabionych ziem.

Tymczasem zmarł książę Rusi Halickiej Bolesław Jerzy II, który przed śmiercią uczynił swym sukcesorem Kazimierza, co postawiło przed polską polityką zagraniczną nowe wyzwanie. Król musiał dokonać wyboru, gdyż Polska nie była wówczas na tyle silna, by podjąć się walki na dwóch frontach.

Kazimierz Wielki uznał, że lepszym nabytkiem dla Korony byłoby uzyskanie terenów księstwa ruskiego, w związku z czym spór z zakonem należało załagodzić. W tych warunkach doszło w roku 1343 do zawarcia pokoju w Kaliszu, dzięki któremu zapewniony został rozejm, a Polska odzyskała Kujawy i ziemię dobrzyńską. Poza tym Kazimierz Wielki zachował tytuł władcy Pomorza Gdańskiego, co w przyszłości mogło stanowić podstawę do ewentualnych roszczeń ze strony polskiej[13].

W 1397 na ziemiach zakonu powstała organizacja mająca bronić interesów lokalnego społeczeństwa przed uciskiem krzyżackim:Związek Jaszczurczy. Początkowo swoim zasięgiem obejmował jedynie ziemię chełmińską, z czasem jednak się rozrósł i stał się podstawą dla kolejnej struktury: Związku Pruskiego[14].

Kolejny kryzys we wzajemnych stosunkach nastąpił w 1401, tuż po zawarciu przez Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie unii wileńsko-radomskiej. Młodszy brat króla Władysława Jagiełły, Świdrygiełło, przeciwnik porozumienia polsko-litewskiego, stanął na czele buntu przeciw Witoldowi. Postanowił także poszukać wsparcia u Krzyżaków, którzy byli zainteresowani osłabieniem Litwy – jednak znów udało się zapobiec wojnie i w 1404 roku strony zawarły pokój w Raciążu, gdzie Witold przedstawił także polskie postulaty dotyczące kwestii utraconych ziem. Polska odkupiła ziemię dobrzyńską.

Tymczasem powrócił problem Santoka i Drezdenka, gdy w 1402 roku zakon krzyżacki nabył Nową Marchię. Podporządkowanie sobie tych grodów przez państwo zakonne doprowadziło do utwardzenia stanowiska Polski w kwestiach krzyżacko-litewskich. Gdy wielkim mistrzem został zwolennik konfrontacyjnej polityki wobec Polski, Ulrich von Jungingen, wybuch wojny stał się już tylko kwestią czasu[15

 

 

 

 

Wynik bitwy miał zasadniczy wpływ na stosunki polityczne w ówczesnej Europie. Nie tylko załamał potęgę zakonu, ale również wyniósł dynastię jagiellońską do rangi najważniejszych na kontynencie. Według niektórych badaczy (np. Stefan Maria Kuczyński, Paweł Jasienica) – fenomenalny i dość niespodziewany generalny sukces odniesiony głównie siłami polskimi, spowodował poważny kryzys w stosunkach polsko-litewskich i zadecydował o kunktatorskiej postawie króla, który obawiając się nazbyt mocnego wzrostu znaczeniaPolski w unii (która i tak była stroną silniejszą) opóźnił pościg za niedobitkami wojsk krzyżackich i ostatecznie nie zdobył osłabionego Malborka. Sama bitwa nie wniosła żadnych istotnych nowinek taktycznych (nie licząc użytego w przeprawie przez Wisłęmostu pontonowego). Po bitwie natomiast nastąpił powolny upadek znaczenia zagranicznych wojsk zaciężnych (wielu zaproszonych przez zakon znamienitych rycerzy z Europy Zachodniej widząc dysproporcję sił i przeczuwając klęskę nie przyjechało na pole bitwy). Rzeczą bez precedensu był natomiast wspaniałomyślny gest króla, który kazał odnaleźć zwłoki wielkiego mistrza Ulricha von Jungingena i co ważniejszych braci oraz odesłać je z honorami do Malborka.

Trofeami wojennymi było przede wszystkim 51 chorągwi krzyżackich. Szczegółowy ich opis wraz z ilustracjami podał Jan Długosz w swoim dziele Banderia Prutenorum, spisanym w XV wieku. Część z nich została przyznana księciu Witoldowi, te które trafiły do wawelskiej katedry zostały w 1797 wywiezione przez Austriaków do Wiednia i ślad po nich zaginął. W 1937, na podstawie opisów z dzieła Długosza, chorągwie zostały zrekonstruowane[30] i umieszczone na Wawelu. Podczas okupacji niemieckiej hitlerowcy wywieźli je do zamku malborskiego[30]. Kolejnym trofeum były dwa słynne nagie miecze ofiarowane Jagielle przezKrzyżaków (przechowywane były w wawelskim skarbcu, później trafiły do kolekcji Izabeli Czartoryskiej w Puławach lecz w 1853 zostały wywiezione do Rosji i ślad po nich zaginął).

W bibliografii niemieckiej bitwa pod Grunwaldem występuje jako bitwa pod Tannenbergiem (Schlacht bei Tannenberg). Obecna nazwa tej miejscowości to Stębark.

Pole bitwy dotychczas nie doczekało się systematycznego przebadania pod względemarcheologicznym. Istnieją dziewiętnastowieczne doniesienia o różnych przypadkowych odkryciach – np. w kościele w Stębarku przechowywano kilka kamiennych kul armatnich i elementy zbroi, a w zamku w Dąbrównie znaleziono siekierę bitewną i inne fragmenty zbroi. Polskie badania archeologiczne rozpoczęły się w 1958 i trwały do lat 90., lecz objęły niewielką część pobojowiska, m.in. nie odnaleziono wspomnianego przez kronikarzy miejsca pochówku kilkuset znaczniejszych rycerzy obu stron w okolicach stębarskiego drewnianego kościoła i nie przebadano pobliskich bagien, gdzie podobno zginęło wielu uciekinierów z pola walki. Odnaleziono kilka zbiorowych mogił w pobliżu ruin kaplicy wzniesionej przez Krzyżaków po bitwie. Szkielety nosiły ślady po ciosach zadanychmieczem, toporem czy po trafieniach bełtami z kuszy.

 

 

Answer 2

1. Tezy na temat powstania państwa: 

A - Państwo polskie powstało w wyniku najazdu zewnętrznego. Mogły to być plemiona normańskie, które stały na wyższym poziomie cywilizacyjnym od plemion polskich. Jest to hipoteza historyków niemieckich, którzy twierdzą, iż plemiona polskie nie były w stanie stworzyć państwa. 

B - Państwo polskie powstało w wyniku wewnętrznej ewolucji, wykształciła się rodzima dynastia, która poprzez podbój wewnętrzny zjednoczy ziemie polskie.

2. Plemiona polskie:
A - Pomorzanie [Wolin, Kołobrzeg]
B - Polanie [Poznań, Gniezno]
C - Ślężanie [Wrocław]
D - Wiślanie [Kraków]

3. Jakie warunki musiało spełnić plemię, aby zjednoczyć inne?
A - Odpowiednie warunki geograficzne
B - Dobra drużyna książęca
C - Dobry wódz

4. Grody:

A - Gród może być siedzibą administracji albo punktem granicznym. Dwór książęcy jest wędrujący i tam jest państwo, gdzie jego władca. Nie znamy pierwszej stolicy państwa. Mogły to być Gniezno lub Poznań

B -Układ grodów: 
- Pionowy - wzdłuż granic w odległości ok. 30 km od siebie,
- Poziomy - od Santoka poprzez Drezdenko do Nakła.

5. Władza książęca - społeczeństwo:

A - Państwo miało charakter patrymonialny (było własnością księcia). Składniki państwa patrymonialnego:
- Drużyna książęca na usługach władcy (ludność świadcz podatki w postaci renty feudalnej w naturze)
- Wiece - były to zgromadzenia możnych świeckich i duchownych. Miały początkowo ograniczone funkcje. Zatwierdzały decyzje władców, były organem doradczym panującego, zaś w okresie rozbicia dzielnicowego wiece mają bardzo duże znaczenie.
- Książę najwyższy sędzia, sprawuje sądownictwo nad ludnością za wyjątkiem duchownych, którzy mają prawo kanoniczne.
- Osady służebne. Każdy gród posiadał osady, które pracowały tylko na rzecz tego grodu, zaś ludność zwolniona była z innych świadczeń. 


TEMAT: MIESZKO I 960-992.

1. Z pogańskim państwem polskim nikt w Europie się nie liczy. Mieszko chce rozbić sojusz czesko-wielecki i dlatego chrzest będzie przyjmował z Czech.

2. Chce umocnić swoją pozycję w państwie
A - 965 - Ożenek z Dobrawą
B - 966 - chrzest w obrządku rzymsko-katolickim
C - 968 - utworzenie biskupstwa w Poznaniu z biskupem Jordanem (968 Niemcy utworzyli arcybiskupstwo w Magdeburgu celem chrystianizacji Słowian na ziemiach polskich)

3. Co Polsce dał chrzest?
- Znaczenie w Europie: do Polski przybyli duchowni, którzy znali pismo i zakładają szkoły.
- Mieszko mógł chrystianizować inne plemiona pogańskie
- Przybyła kultura europejska
- Razem z zakonnikami przybywały nowe uprawy ziemi, zielarstwo, piwowarstwo
- Do Polski przybyło budownictwo w stylu romańskim, później gotyckim
- Polska weszła w krąg kultury zachodnioeuropejskiej.
- Po śmierci Jordana biskupem został Unger

4. Dagome iudex- była to pierwsza mapa polityczna Polski, dokument, w którym Mieszko I określił granice państwa polskiego i ziemie wchodzące w skład Polski. Na pewno były to: Wielkopolska, Pomorze, Mazowsze, Śląsk i Kujawy.
Małopolski nie była, bo albo była już w rękach Bolesława Chrobrego albo w rękach czeskich.

TEMAT: PAŃSTWO BOLESŁAWA CHROBREGO 992-1025.

1. Znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego:
- W 997 roku zorganizował wyprawę misyjną czeskiego biskupa Wojciecha na tereny zamieszkałe przez Prusów.
- Starał się także o zdobycie wpływów wśród sąsiadów północnych. Wskazują na to projekty wysłania misji chrystianizacyjnej do Wieletów w 1002 roku.

2. Etapy wojny Chrobrego z Niemcami;

- 1003 Bolesław zajmuje Czechy i Morawy, a także Słowację. Chrobry nie zgodził się na złożenie hołdu lennego Henrykowi II, a to spowodowało wybuch wojny.

- Początek nie był dla Chrobrego pomyślny. Stracił Czech, Miśnię, a w 1005 Henryk sforsował Odrę i zaatakował główne ośrodki polskie. Wojska podeszły pod Poznań.

- Tam doszło do zawarcia pokoju. Polska straciła wszelkie nabytki zdobyte po 1002 roku. Warunki pokoju nie zadowoliły żadnej ze stron, a już po dwóch latach Chrobry przez zajęcie Łużyc i Milska doprowadził do nowego konfliktu. Kolejne wyprawy nie przyniosły rozstrzygnięcia, w 1013 r. nastąpiło drugie zawarcie pokoju.

- Ugoda została zerwana w 1014r. po tym nastąpiły dwie wielkie wyprawy niemieckie.

3. Pokojowa misja Wojciecha do Prus.

4. Zjazd w Gnieźnie w 1000r.
- kanonizacja biskupa Wojciecha
- utworzenie arcybiskupstwa w Gnieźnie z arcybiskupem Radzim Gaudentym oraz trzech biskupstw w: Kołobrzegu, Wrocławiu i Krakowie
- Otton III chciał stworzyć monarchie uniwersalną w Europie, w skład której weszłyby: Galia [Francja], Włochy, Niemcy i zachodnia słowiańszczyzna
- 1002 śmierć Ottona i koniec koncepcji

5. Wojny Chrobrego z Niemcami 1003-1018:
I. 1003-1005 Poznań
II. 1013-1015 Merserburg
III. 1016-1018 Budziszyn

W 1014 i 1017 Niemcy nie zdołali pokonać wojsk polskich. Niemcy ponieśli wielkie straty, a cesarz zgodził się na pokój zawarty w Budziszynie w 1018 roku.

TEMAT: KRYZYS MONARCHII WCZESNOPIASSTOWSKIEJ 1034-1039

1. Mieszko II [król] na tronie w Polsce.

2. Polityka wewnętrzna i zewnętrzna Mieszka II
- szybki wzrost terytorialny państwa polskiego przy powolnym rozwoju instytucji rządzenia i małej kadrze urzędniczej to pierwsze przejawy kryzysu państwa.

- słabe powiązanie nowych nabytków terytorialnych [Milska, Łużyc, grodów czerwińskich] z ziemiami polskimi 

- pod koniec panowania Bolesława Chrobrego pojawiły się pierwsze oznaki kryzysu państwa, ponieważ od Polski odpada Pomorze i wraca do pogaństwa, Morawy do Czech i Słowacja do Węgier

- obserwujemy bardzo silne tendencje odśrodkowe w państwie to znaczy możni rosną w siłę i zagrażać będą centralnej władzy [królowi]

- początkowo Mieszko II [1025-1034] odnosił sukcesy w polityce zagranicznej między innymi prowadził ożywione kontakty z Niemcami, a także odniósł zwycięstwo nad Saksonią.

- korona z 1025 miała mu pomóc w stworzeniu silnej władzy królewskiej w państwie [nie udało się]

- przeciwko królowi wywiązała się silna opozycja na czele z jego bratem Bezprymem

- zmuszono króla do ucieczki z kraju i władzę przejmuje Bezprym, który odesłał insygnia koronacyjne królów polskich do Niemiec

- 1032, król wrócił do kraju, składa hołd lenny cesarzowi rzymskiemu, który zmusił go do podziału państwa na dzielnice [I podział Polski na dzielnice] między siebie oraz kuzynów Dytrycha i Ottona [Bezprym zamordowany]

- 1034 śmierć króla. Do dzisiaj nie wiemy, kto sprawował władzę w latach 1034-1039; według historyków był to Bolesław zapomniany; jest to okres największego chaosu gospodarczego, politycznego i społecznego na ziemiach polskich; sąsiedzi dokonują najazdów natomiast wewnątrz państwa nastąpił cykl powstań antyfeudalnych, antykościelnych i ludowych. Największe powstanie na Mazowszu, gdzie książę Mazowsza Masław oderwał Mazowsze od Polski