Question

1. Oddychanie, wymiana gazowa

skład powietrza wdychanego, wydychanego
reakcja spalania glukozy
oddychanie tlenowe, beztlenowe (zakwasy - fermentacja mlekowa)
wydajność uzyskiwania energii i przyswajalność białek, cukrów oraz tłuszczów
budowa i funkcje układu oddechowego człowieka
mięśnie oddechowe
choroby – gruźlica, rak płuc, zapalenia dróg oddechowych, oskrzeli, pylica, alergie wziewne, astma, angina

2. Układ wydalniczy

Różnica wydalanie - defekacja
skład potu, moczu (mocz – także elementy niepożądane)
budowa i funkcje układu wydalniczego (duży nacisk na nefron i nerki)
produkty przemiany materii
dializa
zapalenie dróg moczowych, kamienie nerkowe, rak nerek

Answer 1

ODDYCHANIE, WYMIANA GAZOWA


Skład powietrza wdychanego:
  - azot (78%)
  - tlen (21%)
  - para wodna (0,04%)
  - tlenek węgla IV (0,03%)
  - inne gazy (0,93)

Skład powietrza wydychanego:
  - azot (78%)
  - tlen (16%)
  - tlenek węgla IV (4,5%)
  - para wodna (0,93%)
  - inne gazy (0,57%)

Oddychanie tlenowe - spalanie związków organicznych przy udziale tlenu. Zachodzi u większości organizmów.
glukoza + tlen  -->  tlenek węgla IV + woda + energia (ATP)

Oddychanie beztlenowe (fermentacja) - beztlenowy rozkład glukozy. Wyróżnia się przede wszystkim fermentację alkoholową przeprowadzaną przez drożdże oraz mlekową - przeprowadzaną przez niektóre bakterie i komórki mięśniowe.
glukoza  -->  alkohol etylowy + tlenek węgla IV + energia   (f. alkoholowa)
glukoza  -->  kwas mlekowy + energia   (f. mlekowa)

Proces fermentacji mlekowej zachodzi również w mięśniach szkieletowych człowieka, gdy podczas wysiłku fizycznego do komórek mięśniowych dociera zbyt mało tlenu, aby mogły one produkować energię potrzebną do pracy. Prowadzi do powstania kwasu mlekowego, który zalegając w mięśniach powoduje po pewnym czasie ból, tzw. zakwasy.

Oddychanie tlenowe jest dużo bardziej wydajne niż oddychanie beztlenowe, ponieważ podczas oddychania tlenowego dochodzi do całkowitego utlenienia związków organicznych, natomiast podczas fermentacji do utlenienia częściowego.

Budowa i funkcje układu oddechowego człowieka:
  - jama nosowa: oczyszcza, ogrzewa i nawilża powietrze
  - gardło: wspólny odcinek układów pokarmowego i oddechowego
  - krtań: odpowiada za powstawanie głosu oraz za pomocą chrząstki, tzw. nagłośni, uniemożliwia przedostanie się kęsu pokarmu do dróg oddechowych podczas przełykania
  - tchawica: przewodzi powietrze dalej do oskrzeli
  - oskrzela główne: wnikają do płuc, gdzie rozgałęziają się na coraz mniejsze
  - oskrzela płatowe: stanowią rozgałęzienia oskrzeli głównych i zaopatrują płuca w powietrze oraz rozgałęziają się w oskrzeliki
  - oskrzeliki: doprowadzają powietrze do każdego pęcherzyka płucnego
  - płuca: stanowią właściwe narządy wymiany gazowej; składają się z pęcherzyków płucnych
  - pęcherzyki płucne: dzięki oplatającej je sieci naczyń krwionośnych sprawnie zachodzi w nich wymiana gazowa między krwią a powietrzem; występują w nich pory międzypęcherzykowe stanowiące alternatywną drogę dostępu powietrza w wypadku niedrożności któregoś z oskrzelików

Mięśnie oddechowe:
  - przepona: oddziela klatkę piersiową od narządów znajdujących się pod nią
  - mięśnie międzyżebrowe: znajdują się pomiędzy żebrami

Choroby:
  - gruźlica: zakażenie (najczęściej dotyczy płuc) wywołane przez bakterie - prątki gruźlicy; najbardziej popularnymi objawami są długo utrzymujący się kaszel, gorączka, osłabienie, duszności oraz plucie krwią
  - rak płuc: nowotwór płuc (niekontrolowany podział komórek, które nie różnicując się na odpowiednie tkanki są zbędne i nie spełniają swojej roli); objawia się męczącym kaszlem, chrypką, krótkim oddechem, szybkim męczeniem się i częstym zapadaniem na inne choroby układu oddechowego; główną przyczyną pojawienia się tej choroby jest palenie papierosów
  - zapalenia dróg oddechowych: stan zapalny dróg oddechowych; głównymi objawami są suchy kaszel i ból w klatce piersiowej; są powodowane przede wszystkim przez wirusy lub bakterie, ale zachorowaniu sprzyjają palenie papierosów oraz inne choroby układu oddechowego
  - zapalenie oskrzeli: stan zapalny błony śluzowej oskrzeli; objawia się ogólnym osłabieniem, suchym kaszlem, dusznościami, świszczącym oddechem; jest wywoływane przez bakterie albo wirusy w wyniku niewyleczonego przeziębienia lub innej choroby zakaźnej, a także może być spowodowane podrażnieniem błony śluzowej przez np. dym papierosowy
  - pylica: zaleganie w płucach wdychanych substancji, co sprzyja powstawaniu nowotworów; objawia się kaszlem, problemami z układem krwionośnym, dusznościami podczas wysiłku fizycznego a nawet pluciem krwią; przyczyną rozwinięcia się choroby jest częste przebywanie w miejscach, w których powietrze jest mocno zanieczyszczone różnego rodzaju pyłami
  - alergie wziewne: uczulenia wywoływane alergenami wziewnymi, głównie takimi jak pyłki i kurz; objawiają się katarem, kaszlem i zapaleniem spojówek podczas przebywania w okolicy, w której znajduje się duża ilość danych alergenów
  - astma: powoduje ją nagły skurcz oskrzeli, któremu towarzyszy obrzęk błony śluzowej oskrzeli i nadmierne wydzielanie śluzu; objawia się nagłymi dusznościami, zsinieniem skóry twarzy, świszczącym oddechem i kaszlem; napady astmy są wywoływane przez różnego rodzaju alergeny (np. kurz, pyłki, sierść, niektóre produkty spożywcze itp.)
  - angina: stan zapalny gardła; objawia się gorączką, osłabieniem, zaczerwieniem oraz bólami kości i stawów; przyczyną są bakterie



UKŁAD WYDALNICZY


Wydalanie - usuwanie z organizmu szkodliwych i zbędnych produktów przemiany materii (przed układ wydalniczy, oddechowy i skórę).

Defekacja - usuwanie niestrawionych resztek pokarmowych (przez układ pokarmowy).

Skład potu:
  - woda
  - chlorki (głównie sól)
  - mocznik
  - amoniak
  - kwas moczowy
  - kwas mlekowy
  - inne substancje (np. sole mineralne, tłuszcze)

Skład moczu:
  - mocznik
  - sole mineralne (głównie chloru, sodu i potasu)
  - woda

Niepożądane elementy składowe moczu:
  - glukoza
  - bilirubina (produkt przemiany hemoglobiny)
  - białka
  - erytrocyty
  - leukocyty

Budowa i funkcje układu wydalniczego:
  - nerki: oczyszczają krew ze zbędnych substancji wytwarzając mocz
  - moczowody: odprowadzają mocz z nerek i doprowadzają go do pęcherza moczowego
  - pęcherz moczowy: czasowo magazynuje mocz
  - cewka moczowa: wyprowadza mocz z organizmu

W nerce wyróżnia się warstwę zewnętrzną - korę, oraz wewnętrzną - rdzeń. Fragmenty kory wnikają do rdzenia w postaci tzw. słupów nerkowych, dzieląc go na piramidy. Mocz wytworzony w rdzeniu i korze spływa do kielichów nerkowych, skąd dalej przedostaje się do miedniczki nerkowej, a następnie do moczowodu. Całą nerkę otacza torebka.

Podstawową jednostką budulcową oraz funkcjonalną nerki jest nefron. składa się z ciałka nerkowego (zbudowane jest ono z kłębuszka nerkowego oraz otaczającej go torebki Bowmana) i kanalika nerkowego (zbudowanego z kanalików proksymalnego - kanalik kręty I rzędu - i dystalnego - kanalik kręty II rzędu - oraz pętli nefronu). Krew do nefronu jest doprowadzana i odprowadzana z niego tętniczkami.

Zbędne produkty przemiany materii:
  - mocznik
  - tlenek węgla IV
  - woda
  - sole mineralne
  - amoniak
  - kwas moczowy

Dializa - usuwanie wody i szkodliwych produktów przemiany materii za pomocą specjalnego urządzenia - dializatora. Jest konieczna w przypadku niewydolności nerek.

Choroby:
  - zapalenie dróg moczowych: stan zapalny dróg moczowych wywołany obecnością w nich bakterii; objawia się bólem i pieczeniem podczas oddawania moczu oraz potrzebą częstego i nagłego skorzystania z toalety
  - kamica nerkowa: nagromadzenie w nerkach osadów z soli mineralnych, z których powstają kamienie powodujące silny ból; przyczyną ich powstawania jest zbyt mała ilość przyjmowanych płynów które mogą rozpuścić i wypłukać osad; kamienie mogą spowodować uszkodzenia nerek lub dróg moczowych, co skutkuje wydostaniem się moczu poza układ wydalniczy, stanowiąc zagrożenie dla innych narządów
  - rak nerek: nowotwór nerek spowodowany różnymi czynnikami, np. paleniem papierosów, otyłością lub nadużywaniem leków; objawia się bólem, występowaniem krwi w moczu, gorączką