Question

1. Jak wahania koniunkturalne zmieniają się w czasie?
2. Dlaczego gospodarka rozwija się cyklicznie?

Answer 1

 Pytanie nr 50: Polityka stabilizacyjna w ograniczeniu wahań koniunkturalnych
Wahania koniunkturalne to ... • są to powtarzające się ze względną regularnością zmiany aktywności gospodarczej i społeczeństwa, wyrażające się w ekspansji lub kurczeniu się tej aktywności wokół linii trendu
• w przeciwieństwie do wahań sezonowych, trwają one z reguły dłużej niż rok
o od 2 do 10 lat
• mogą być również obserwowane w szeregach krótszych niż roczne
• mimo pewnego podobieństwa przyczyny wahań koniunkturalnych są zupełnie odmienne niż sezonowych
o są one bowiem spowodowane oddziaływaniem czynników ekonomicznych
• sekwencje po sobie następujących, wzrostowych i spadkowych wahań koniunkturalnych tworzy CYKL KONIUNKTURALNY
• metody ilościowe dają odpowiedź na pytanie o ILE zmienia się lub zmieni się koniunktura, zaś metody jakościowe określają JAK zmieniło się badane zjawiskoCykl koniunkturalny – zjawisko występowania w gospodarce wahań różnych mierników ekonomicznych charakteryzujących poziom koniunktury, wokół rosnącego trendu wzrostu gospodarczego, analizowanego w długim okresie. Najczęściej tymi zmiennymi są: PKB, zatrudnienie, ceny, wielkość eksportu i importu, wskaźniki rynku kapitałowego, nakłady inwestycyjne i zapasy przedsiębiorstw, dochody i wydatki ludności, obroty i zyski przedsiębiorstw. Polityka stabilizacyjna (zwana także polityką antycykliczną) – jedna z gałęzi polityki gospodarczej. Jej celem jest łagodzenie wahań aktywności gospodarczej wywołanych zmianą faz cyklu koniunkturalnego. Ze względu na rodzaj stosowanych instrumentów w ramach polityki stabilizacyjnej wyróżniamy politykę fiskalną (wykorzystującą stopy podatkowe i wydatki budżetowe) oraz politykę pieniężną (stosującą operacje otwartego rynku). Do najczęściej wymienianych celów polityki stabilizacyjnej należy zaliczyć: stabilizację poziomu cen, utrzymanie wysokiego stanu zatrudnienia i równowagi bilansu płatniczego, a bardziej ogólnie – tworzenie warunków sprzyjających wzrostowi gospodarczemu. Polityka stabilizacji gospodarczej; polityka łagodzenia wahań w gospodarce to najogólniej przywracanie gospodarki do stanu równowagi wewnętrznej i zewnętrznej.
Polityka fiskalna to polityka prowadzona przez rząd pod kontrolą parlamentu.
Główne instrumenty stopy podatkowe, wydatki rządowe i transfery.
Główne założenia Keyns`a i jego zwolenników

1) Sektor prywatny w gospodarce cechuje się dość dużą niestabilnością
2) Produkcja określana jest przede wszystkim przez zaagregowany popyt, czynniki podażowe odgrywają niewielką rolę
3) Długotrwałość procesów dostosowawczych. Dochodzenie do równowagi w gospodarce jest wynikiem „leppkości” (sztywności) płac i cen
4) Między inflacją a bezrobociem istnieje wymienność zwłaszcza w krótkim okresie
5) Istnieje uzasadnienie dla prowadzenia przez państwo efektywnej polityki gospodarczej opartej na automatycznych stabilizatorach koniunktury i działaniach dyskrecjonalnych.

Automatyczny stabilizator koniunktury to podatek lub wydatek podnoszący zaagregowany popyt w okresie recesji bez specjalnego działania rządu lub parlamentu.

Do najważniejszych automatycznych stabilizatorów należą:
- podatki od dochodów osobistych
- podatki od dochodów przedsiębiorstw
- podatki pośrednie
- zasiłki dla bezrobotnychW okresie recesji automatyczne stabilizatory powodują, iż dochody do dyspozycji i dochody mające wpływ na zaagregowany popyt spadają wolniej niż dochody brutto. Dzieje się tak na skutek spadku średniej stopy opodatkowania jako rezultatu przyjęcia progresywnej skali stawek podatku dochodowego.
Jednocześnie wraz ze wzrostem liczby bezrobotnych działanie systemów ubezpieczeń społecznych na wypadek bezrobocia powoduje automatyczne zwiększenie wypłat zasiłków, co pozwala zmniejszyć tempo spadku popytu konsumpcyjnego.

Główną zaletą stabilizatorów jest szybkość ich reakcji na wahania koniunktury jednak nie zapewniają one zrównoważonego wzrostu.
Działania dyskrecjonalne to działania polegające na rozstrzyganiu przez organy państwowe wg swojego przekonania w granicach swobodnego uznania.
Stabilizatory te to celowe arbitralne decyzje państwa wywołujące określone zmiany dochodów i wydatków budżetów. Najczęstszymi dyskrecjonalnymi posunięciami państwa są:
- zmiany stawek i struktury podatków
- zmiany systemu transferów
- zmiany w intensywności działalności gospodarczej, w tym wydatków na roboty publiczne

6) Politykę fiskalną cechuje wyższa skuteczność niż politykę monetarną
7) W hierarchii celów polityki ekonomicznej państwa priorytetowe znaczenie ma ograniczenie bezrobocia.INSTRUMENTY POLITYKI STABILIZACYJNEJ :
1. Instrumenty podatkowe - zmieniając wysokość i strukturę podatków państwo może skłaniać przedsiębiorstwa do zwiększenia lub zmniejszenia zarówno produkcji, jak i inwestycji. Zwiększenie obciążeń podatkowych od przedsiębiorstw zmniejsza ich możliwości finansowe i zniechęca do podejmowania inwestycji, a tym samym prowadzi do zwolnienia koniunktury. W momencie gdy koniunktura gospodarcza ulega osłabieniu , rządy prowadzą politykę odwrotną.
2. Wydatki budżetowe - przez wpompowanie dodatkowych ilości pieniądza w gospodarkę w sztuczny sposób wywoływane jest ożywienie gospodarcze.
Stopy procentowe - ogromna rola Rady Polityki Pieniężnej, która określa podstawowe stopy procentowe NBP i stopę rezerwy obowiązkowej depozytów bankowych. Podstawowe stopy
3. procentowe banku centralnego - stopa kredytu lombardowego i stop dyskonta weksli - stanowią podstawę przy wyznaczaniu ceny większości kredytów preferencyjnych udzielanych przez banki.
SPOSOBY STABILIZOWANIA GOSPODARKI:
1. Polityka dyskrecjonalna - aktywna (uznaniowa).
Polega na stosowaniu narzędzi fiskalnych w celu regulowania cyklicznych waha struktury bez załamania mechanizmu rynkowego. Wadą jest - występowanie opóźnia czasowego.
Instrumenty tej polityki to:
zmiany stawek podatkowych i struktury podatków,
zmiany wydatków podatkowych,
korekta deficytu budżetowego,
korekta warunków długu publicznego.
Skłonność do oszczędzania, inwestowania, poziom stóp %, poziom bezrobocia - oddziaływanie tych instrumentów ma wpływ na te czynniki.
2. Polityka pasywna - wykorzystanie automatycznych stabilizatorów koniunktury - bez regulacji państwa.
Nie mająca wad dyskrecjonalnych narzędzi.
Narzędzia:
- podatki, których wysokość zmienia się pod wpływem wysokości dochodów np. progresywne podatki dochodowe, pośrednie podatki,
- zasiłki dla bezrobotnych.
Pomiędzy tymi 3 funkcjami są ścisłe zależności. Państwo decyzje o doborze instrumentów w realizacji tych funkcji mając na celu mniejsze zło. POLITYKA STABILIZACYJNA  Cykl koniunkturalny dzieli się na: Kryzys (spadek PKB względem linii trendu) Depresja (najniższy poziom PKB poniżej linii trendu) – bardzo głębokie załamanie koniunktury. Olbrzymie spadki produkcji, bardzo wysokie bezrobocie. Rozpacz wielkiej liczby ludności Ożywienie (wzrost PKB względem linii trendu) Rozkwit (najwyższy poziom PKB powyżej linii trendu) – okres euforii, bardzo dużych wzrostów produkcji i braku siły roboczej Zadaniem polityki gospodarczej powinno być utrzymanie gospodarki w takim stanie, by nie była przegrzana i aby nie była wychłodzona. Rozwój gospodarczy ma charakter cykliczny. Państwo powinno prowadzić politykę antycykliczną (zmniejszać wahania koniunkturalne), ale bywa tak, że prowadzi politykę procykliczną (zwiększa wahania koniunkturalne). Również poszczególne rynki cząstkowe przeżywają koresy gwałtownego wzrostu i spadku (na rynku akcji – hossy i bessy, ale także na innych rynkach, np. nieruchomości).