Zrób 2 notatki: pierwsza o pałacu w Wilanowie, druga o Pieninach. Można skorzystać z internetu. Każda z notatek musi zajmować przynajmniej 1 str. A4. W notatce musi znaleść się:
-data powstania,
-gdzie się znajduje,
-co jest tam najbardziej przyciągające, interesujące,
-i inne cechyh...
daje 150 PKT., + NAJ ;);)
-data powstania,
-gdzie się znajduje,
-co jest tam najbardziej przyciągające, interesujące,
-i inne cechyh...
daje 150 PKT., + NAJ ;);)
More Questions From This User See All
Wystrój sztukatorski i malarski pałacu jest dziełem takich twórców jak Józef Szymon Bellotti, Jerzy Siemiginowski-Eleuter, Michelangelo Palloni, Claude Callot, Jan Samuel Mock (obrazy Augusta II Mocnego w Gabinecie Holenderskim). Dekoracje w tarczach elewacji wykonał Francesco Fumo. Ornamentyka regencyjna (lata 20. i 30. XVIII w.) jest dziełem Pietro Innocente Comperetiego. Autorem rzeźby gabinetowej jest pochodzący z płd.-wsch. Polski (Puławy) z rodziny rzeźbiarzy działających dla Lubomirskich – Eliasz Hofmann.Początkowo była to typowa podmiejska rezydencja magnacka, w kształcie dworu polskiego z alkierzami. W kształcie z 1696 reprezentuje charakterystyczny typ barokowej rezydencji podmiejskiej entre cour et jardin . W latach 1720-1728 dobudowano skrzydła boczne (autor projektu: Giovanni Spazzio – główny architekt Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej).
Po śmierci Sobieskiego w 1696 pałac był własnością jego synów, a następnie – od 1720 – siedzibą znanych rodów magnackich: Sieniawskich, Czartoryskich, Lubomirskich, Potockich i Branickich. W latach 1730-1733 był rezydencją króla Augusta II Mocnego. Każda z rodzin dokonywała zmian we wnętrzach pałacu, w ogrodzie i najbliższym otoczeniu zgodnie z aktualną modą i potrzebami.
W 1805 z inicjatywy ówczesnego właściciela, Stanisława Kostki Potockiego, w części pałacu powstało jedno z pierwszych publicznych muzeów w Polsce. Obok prezentacji bogatych zbiorów sztuki europejskiej i dalekowschodniej, część centralną pałacu poświęcono pamięci Jana III i wspaniałej przeszłości narodowej. Przejęty po ostatniej wojnie na własność państwa, po gruntownych pracach konserwatorskich i rewaloryzacyjnych oraz rewindykacji znacznej części zbiorów wywiezionych przez Niemców, został udostępniony publiczności w 1962 roku.
Od 1995 pałacem i zespołem pałacowo-parkowym zarządza Muzeum Pałac w Wilanowie.
PIENINY:
Pieniny (514.12) – pasmo górskie w południowej Polsce i północnej Słowacji, stanowiące najwyższą część długiego, porozdzielanego pasa skałek wapiennych (Pieniński Pas Skałkowy).
Od południa Pieniny graniczą z pasmem Magury Spiskiej, od północy z Gorcami i Beskidem Sądeckim, na zachodzie zaś – z Kotliną Orawsko-Nowotarską oraz Pogórzem Spisko-Gubałowskim. Rozciągają się na długości ok. 30 km na wschód od przełomu Białki. Dwa przełomy Dunajca dzielą Pieniny na 3 części:
* Pieniny Spiskie, między doliną Białki a przełomem Dunajca pod Niedzicą. Najwyższy szczyt Żar (błędnie: Branisko) – 879 m n.p.m.;
* Pieniny Środkowe (Pieniny Właściwe), często określane po prostu jako Pieniny, od Niedzicy do Przełomu Dunajca między Sromowcami Niżnymi a Szczawnicą (w granicach Polski). Najwyższy szczyt Trzy Korony – 982 m n.p.m. (najwybitniejszy szczyt całych Pienin). Tutaj należy też położona całkowicie po słowackiej stronie Grupa Golicy, przez niektórych topografów wyodrębniana w oddzielną, czwartą część Pienin, przez wielu włączana do Małych Pienin;
* Małe Pieniny – sięgające do doliny Popradu, najwyższy szczyt Wysoka (Wysokie Skałki; 1052 m n.p.m.) będąca też najwyższym szczytem całych Pienin. Od Beskidu Sądeckiego oddziela je dolina Grajcarka i jego dopływu – Białej Wody.
Geneza Pienin to najtrudniejszy problem w całej geologii Karpat. Melchior Numayr pisał: „Skałki karpackie należą do najosobliwszych i najbardziej fascynujących zjawisk geologicznych całej Ziemi”, a Maurice Lugon w 1903 uważał, że poznanie geologii Pienin "stanowi szczyty naszej nauki". Według aktualnych poglądów skały budujące Pieniny powstały na dnie mórz w kilku epokach geologicznych. W górnej kredzie zostały sfałdowane i wydźwignięte. Na początku trzeciorzędu nastąpiła druga fala ruchów tektonicznych powodująca kolejne przesunięcia płaszczowin. Trzecia fala ruchów górotwórczych w okresie paleogenu i neogenu spowodowała powstanie bardzo skomplikowanej struktury tektonicznej pasa skałkowego. Równocześnie zachodząca erozja spowodowała zdarcie zewnętrznego płaszcza skał i wymodelowanie skomplikowanej rzeźby terenu. Szczyty i turnie zbudowane są z odpornych na wietrzenie skał jurajskich, głównie wapieni rogowcowych, bulastych i krynoidowych. Doliny i przełęcze powstały w miękkich i podatnych na wietrzenie skałach z okresu kredy i paleogenu. Zjawiska krasowe rozwinięte są dość słabo, jaskinie i wywierzyska są nieliczne i nieduże. Natomiast rzeki i potoki są często głęboko wcięte w skały i tworzą ok. 15 wąwozów i przełomów. Najbardziej znane pienińskie wąwozy to Wąwóz Szopczański i Wąwóz Homole. Wulkanicznego pochodzenia są andezytowe wzgórza wzdłuż północnej granicy Pienin: Wdżar nad przełęczą Snozka, Bryjarka nad Szczawnicą, Jarmuta nad Szlachtową.
W porównaniu z sąsiednimi regionami, Pieniny mają korzystny klimat. Zachmurzenie jest umiarkowane, stoki południowe są silnie nasłonecznione, doliny potoków są znacznie zimniejsze i chłodniejsze. Zimą i późną jesienią w kotlinach często zalegają mgły. Przeważają wiatry zachodnie (27,4%) i północno-zachodnie (19,4%), najsilniejsze są one w dolinach o charakterze przełomowym i w głębokich przełęczach. Halny wieje tutaj dość słabo. Średnia roczna temperatura wynosi 6,3 °C w dolinach i 4 °C na szczytach. Skrajne temperatury zanotowano w położonym nad Dunajcem Czerwonym Klasztorze: +35 °C i −35,8 °C. Opady są dość małe, gdyż całe Pieniny położone są w tzw. cieniu opadowym sąsiednich, wyższych pasm górskich, m.in. Tatr oraz Beskidów. W Krościenku średnioroczny opad wynosi 755 mm (dla porównania w Zakopanem 1100 mm). 40% tych opadów przypada na lato: maksimum w lipcu (Krościenko 129 mm), minimum w styczniu (Krościenko 21 mm). Wiosna jest sucha. Śnieżna pokrywa zalega przeważnie od połowy listopada do początków kwietnia, wyżej w górach do końca kwietnia.
Główną rzeką Pienin jest Dunajec i cały obszar Pienin znajduje się w jego zlewni (z południowo-wschodniego końca wody wpływają do Dunajca za pośrednictwem Popradu). Na odcinku od Dębna do Krościenka jego spadek wynosi 112 m. Średni przepływ wody na tym odcinku wynosi 23 m³/s. Największy przepływ ma miejsce przy wiosennych roztopach lodów, najmniejszy w zimie. Zapory w Niedzicy i Sromowcach Wyżnych znacznie zmniejszyły szybkość przepływu rzeki, ścinając ten spadek o 50 m. Sieć wodna oprócz Dunajca liczy liczy 5 rzek (Grajcarek, Krośnica, Lipnik, Łapszanka, Niedziczanka) i ponad 30 większych potoków, najdłuższy z nich jest Leśnicki Potok. Potoki są krótkie, ale charakteryzują się dość dużym spadkiem (średnio 130 m/km). Większość potoków wypływa ze źródeł, których w polskich Pieninach występuje około 600. Ich wydajność jest na ogół niewielka i średnia; 0,1-10 l/s. Największa liczba tych źródeł występuje w przedziale wysokości 500-700 m n.p.m., a w Małych Pieninach 600-800 m. Najbardziej znane jest Stuletnie Źródło przy Drodze Pienińskiej. Istnieje kilka źródeł z wodą mineralną (szczawy wodorowęglanowo-chlorkowo-sodowo-jodkowe). Ich występowanie związane jest z procesami wulkanicznymi, które zachodziły na granicy Pienin i Beskidów oraz intruzjami andezytów, obecność których powoduje zgazowanie tych wód dwutlenkiem węgla. Istnieje też kilka źródeł siarkowych, dawniej 2 były wykorzystywane w słowackiej Śmierdzonce. Brak większych naturalnych zbiorników wody, natomiast po wybudowaniu 2 zapór w Niedzicy i w Sromowcach powstały 2 duże, sztuczne zbiorniki wodne.
Pieniny, zwłaszcza ich środkowa część, są jednym z najatrakcyjniejszych regionów turystycznych w Polsce. Pod względem liczby turystów zajmują w Polsce drugie po Tatrach miejsce. Władysław Anczyc w 1864 stwierdził: "Kto nie był w Tatrach i Pieninach, ten nie był nigdzie i nic nie widział". O dużej popularności turystycznej Pienin decydują walory przyrodnicze i pozaprzyrodnicze tych gór, dobra dostępność komunikacyjna oraz dobrze zorganizowana baza noclegowa i infrastruktura turystyczna. Dodatkowo na ich atrakcyjność wpływa występowanie kwaśnych, nasyconych dwutlenkiem węgla wód mineralnych zwanych szczawami,
Atrakcją turystyczną na skalę europejską jest spływ tratwami Przełomem Dunajca. Równolegle (po słowackiej stronie rzeki) biegnie też szlak pieszo-rowerowy zwany Drogą Pienińską. Interesujące są również ruiny zamku w Czorsztynie i gotycko-renesansowy zamek w Niedzicy, a także (na terenach sąsiadujących z Pieninami) drewniane kościółki w Grywałdzie, Dębnie Podhalańskim, kościoły w Krempachach i Frydmanie. Po Zbiorniku Czorsztyńskim kursuje dla turystów prom.
Schroniska turystyczne:
* schronisko PTTK "Orlica"
* schronisko pod Durbaszką
* schronisko PTTK "Trzy Korony"
Ogromne walory przyrodnicze Pienin doceniano od dawna. Już w 1751 badała je ekipa naukowców z Wiednia, a liczba późniejszych wybitnych badaczy Pienin przekracza 100 nazwisk. W 1932, mimo trudnej sytuacji Skarbu Państwa, dokończono wykupu terenów od prywatnych właścicieli (po wygórowanych stawkach) i na obszarze najciekawszej i najcenniejszej pod względem przyrodniczym środkowej części Pienin utworzono Pieniński Park Narodowy (wówczas było to tylko 423 ha). Niemal równocześnie po stronie słowackiej utworzono PIENAP. Jeszcze przed wojną rząd polski kontynuował dalszy wykup terenów pod park, a po wojnie w obszar parku włączone zostały znaczne obszary, które nadal pozostają własnością prywatną, ale gospodarka na nich odbywa się pod kontrolą parku. Są stopniowo wykupywane przez park. W Małych Pieninach istnieje kilka rezerwatów przyrody. Negatywne skutki na wrażliwy ekosystem Pienin może wywrzeć wybudowana w Niedzicy zapora wodna.
Rezerwaty przyrody:
* rezerwat przyrody Biała Woda
* rezerwat przyrody Przełom Białki pod Krempachami
* rezerwat przyrody Wąwóz Homole
* rezerwat przyrody Wysokie Skałki
* rezerwat przyrody Zaskalskie-Bodnarówka