Question

Wyjaśnij,jakie nowe poglądy głosili myśliciele oświecenia???

Answer 1

POGLĄDY MYŚLICIELI OŚWIECENIA!



Oświecenie to prąd społeczno-kulturalny w Europie, zapoczątkowany w drugiej połowie XVII wieku w Anglii i Francji , w XVIII wieku rozwijał się w innych państwach europejskich. Podstawą ideologii oświecenia była myśl filozoficzna filozofa angielskiego, głównego przedstawiciela empiryzmu J. Lecke’a głoszącego, że źródłem wiedzy ludzkiej jest doświadczenie i filozofa francuskiego, czołowego zwolennika racjonalizmu, Kartezjusza (R. Descrates’a), który za podstawowe źródło poznawania uważał rozum. W dziele „Dwa traktaty o rządzie” Locke zajął się problemem pochodzenia własności prywatnej i państwa. Dowodził że własność powstała w wyniku pracy ludzkiej, państwo zaś jest rezultatem umowy społecznej i powstało, aby bronić praw naturalnych człowieka. W „Rozprawie o metodzie” Kartezjusz stworzył podstawy nowożytnego logicznego myślenia naukowego. Za prekursorów oświecenia uważani są również: angielski matematyk, fizyk i astronom I. Newton, angielski filozof i krytyk religii A.A Shaftesbury, angielski lekarz i filozof pochodzenia francuskiego B. Mandeville, francuski filozof, hugenota osiadły w Holandii P. Bayle, francuski poeta, dramaturg, eseista i filozof B. Fontenelle.

Filozofia oświecenia głosiła kult wiedzy i rozumu, proklamowała racjonalistyczny pogląd na świat, krytykowała religię i Kościół, propagując ateizm bądź deizm. Potępiała fanatyzm religijny, nietolerancję wyznaniową, ciemnotę, uprzywilejowanie kleru i szlachty, domagała się laicyzacji państwa. Przedstawiciele oświecenia krytykowali feudalny porządek społeczny i przywileje stanowe, głosili hasła wolności człowieka, równości wobec prawa, przygotowywali grunt do powstania nowego społeczeństwa i jego nowej, burżuazyjnej organizacji. Wybitnymi przedstawicielami myśli oświecenia we Francji byli: Wolter (Voltaire), zwany królem filozofów, wróg kleru, bojownik o wolność słowa; Monteskiusz (Ch. L. Montesquien), zwolennik monarchii parlamentarnej i twórca teorii o podziale władzy państwowej na wykonawczą, ustawodawczą i sądowniczą; J.J. Rousseau, radykalny entuzjasta republiki demokratycznej; D. Diderot, pisarz i filozof materialista; J. d’Alembert, matematyk i filozof. Diderot i d’Alembert byli inicjatorami wydania „Wielkiej Encyklopedii Francuskiej”, w jej opracowaniu brali udział najwybitniejsi przedstawiciele oświecenia (tzw. Encyklopedyści). Encyklopedia była największym przedsięwzięciem naukowym i kulturalnym epoki oświecenia.

W okresie oświecenia nastąpił ogromny rozwój nauki, zwłaszcza matematyki, fizyki, astronomii, chemii i nauk przyrodniczych. Najwybitniejszymi przedstawicielami nauki byli: Newton, niemiecki astronom i matematyk J. Kepler, włoski fizyk i matematyk E. Torricelli, astronom duński O. Romer, szwajcarski fizyk, matematyk i astronom L. Euler, chemik francuski A. Lavoisier, rosyjski przyrodnik, filozof i filolog M. Łomonosow, francuski przyrodnik i filozof G. de Buffon, przyrodnik szwedzki K.
Linneusz, ekonomista francuski F. Quesnay. W matematyce wprowadzono ułamki dziesiętne, rachunek różniczkowy i całkowy, odkryto logarytmy, powstały tablice logarytmiczne i geometria analityczna. W fizyce odkryto prawa ruchu planet, zjawisko próżni, określono ciężar powietrza, prędkość rozchodzenia się światła, prawo ciążenia powszechnego, powstała mechanika. W chemii odkryto tlen, dokonano analizy chemicznej powietrza, ustalono funkcję tlenu w spalaniu i oddychaniu, przeprowadzono rozkład wody na pierwiastki wody i syntezę jej z tych pierwiastków. W naukach przyrodniczych dokonano klasyfikacji roślin i zwierząt, stworzono teorię o historycznym kształtowaniu się skorupy ziemskiej i pochodzeniu Ziemi od Słońca. Dokonano wielu odkryć w medycynie. Dzięki rozwojowi nauk ścisłych powstały termometry: mieszczanina gdańskiego G. D. Fahrenheita, francuskiego fizyka i przyrodnika R. A. Reaumura, przyrodnika szwedzkiego A. Celsiusa; balon braci J. M. I J. E. Montgolfier (przemysłowcy francuscy), piorunochron amerykańskiego fizyka i polityka B. Franklina. W okresie oświecenia nastąpił rozwój oświaty, prasy, publicystyki politycznej, literatury. Wyrazicielami ideologii oświecenia w literaturze byli: angielsko-irlandzki pisarz i publicysta J. Swift, angielski pisarz i publicysta D. Defoe, pisarz angielski H. Fielding, pisarz francuski P. A. Beaumarchais, poeci niemieccy J. W. Goethe i F. Shiller.

W Polsce oświecenie rozwinęło się głównie w drugiej połowie XVIII wieku. Czołowymi jego przedstawicielami byli:

- S. Konarski – pisarz polityczny, pedagog, reformator szkolnictwa, pijar. Zwalczał liberum veto. Opracował i wydał zbiór praw polskich „Volumina legum”.

- H. Kołłątaj – pisarz, polityk, filozof, reformator szkół, duchowny.

- S. Staszic – uczony, filozof, wybitny działacz i pisarz polityczny, ksiądz, czołowy przedstawiciel obozu reform w okresie Sejmu Czteroletniego, rzecznik interesów mieszczaństwa i chłopów.

- Jan i Jędrzej Śniadeccy

- L. Osiński

- J. K. Kluk

- A. Popławski

- A. Naruszewicz

- I. Krasicki

Mecenasem nauki i kultury był król Stanisław August Poniatowski (obiady czwartkowe) oraz światli magnaci Czartoryscy.

W naukach przodowały: matematyka, fizyka, chemia, astronomia, ekonomia, przyrodoznawstwo, historia, filozofia. Powstał teatr narodowy. Przeprowadzono postępowe reformy oświatowe (Komisja Edukacji Narodowej). W literaturze i sztuce dominował klasycyzm.