Organizmy planktoniczne charakteryzuje znaczna przezroczystość ciała oraz ciężar właściwy zbliżony do ciężaru właściwego wody (około 1,05 g/ml). Są one przystosowane do unoszenia się w toni wodnej. Polega ono na zmniejszeniu masy ciała w stosunku do powierzchni przez wytworzenie różnego rodzaju wyrostków lub zmniejszenie ciężaru właściwego ciała. Wyrazem tego jest obecność lekkich delikatnych pancerzyków, brak ciężkich szkieletów i wytwarzanie różnego typu galaretek (niektóre wrotki) lub kropli tłuszczu (pierwotniaki i widłonogi). Niektóre organizmy posiadają wodniczki gazowe pełniące rolę hydrostatyczną. Pozwalają one również na pionowe przemieszczanie się w toni wodnej. Zazwyczaj organizmy planktonowe są pływakami nieaktywnymi, jednak wiele z nich może poprzemieszczać się za pomocą wici, rzęsek lub odnóży. U organizmów planktonowych występuje często zjawisko cyklomorfozy, polegające na regularnych zmianach wielkości i kształtu ciała w ciągu roku.
Organizmy odbywające cały cykl życia jako planktonty to holoplankton, podczas gdy organizmy, które w planktonie występują tylko przez niektóre stadia rozwojowe to meroplankton. Organizmy osiadłe na organizmach planktonowych to epiplankton. Organizmy, które dostały się do planktonu przypadkowo to tychoplankton.
Za odpowiednik planktonu na lądzie, w środowisku wewnątrzglebowym, można uważać edafon, aczkolwiek jest on trochę szerszym pojęciem w stosunku do planktonu. Drobne organizmy unoszące się w powietrzu nazywane są aeroplanktonem[.
Plankton dzieli się na:
zooplankton (plankton zwierzęcy) - plankton złożony z heterotroficznych organizmów eukariotycznych: pierwotniaki, wrotki, skorupiaki, fitoplankton (plankton roślinny) - plankton złożony z organizmów autotroficznych, głównie sinice, zielenice, okrzemki, eugleniny, bruzdnice i kryptomonady, bakterioplankton (plankton bakteryjny) - plankton złożony z heterotroficznych organizmów prokariotycznych.Ze względu na środowisko życia plankton dzieli się na:
słodkowodny jeziorny (limnoplankton) stawowy (heleoplankton) kałużny (telmatoplankton) rzeczny (potamoplankton) słonowodny (haloplankton)Wyróżniane są następujące kategorie wielkości organizmów planktonowych:
pikoplankton (<2 μm - głównie bakterie) nanoplankton (nannoplankton) (2 μm - 30-50 μm) plankton sieciowy (>30 μ - łowiony sieciami planktonowymi) mikroplankton (30-50 μm - 500 μm) makroplankton (> 500 μm - widoczny gołym okiem) megaplankton (megaloplankton) (>20 cm - meduzy, osłonice, gronorosty)Organizmy planktoniczne charakteryzuje znaczna przezroczystość ciała oraz ciężar właściwy zbliżony do ciężaru właściwego wody (około 1,05 g/ml). Są one przystosowane do unoszenia się w toni wodnej. Polega ono na zmniejszeniu masy ciała w stosunku do powierzchni przez wytworzenie różnego rodzaju wyrostków lub zmniejszenie ciężaru właściwego ciała. Wyrazem tego jest obecność lekkich delikatnych pancerzyków, brak ciężkich szkieletów i wytwarzanie różnego typu galaretek (niektóre wrotki) lub kropli tłuszczu (pierwotniaki i widłonogi). Niektóre organizmy posiadają wodniczki gazowe pełniące rolę hydrostatyczną. Pozwalają one również na pionowe przemieszczanie się w toni wodnej. Zazwyczaj organizmy planktonowe są pływakami nieaktywnymi, jednak wiele z nich może poprzemieszczać się za pomocą wici, rzęsek lub odnóży. U organizmów planktonowych występuje często zjawisko cyklomorfozy, polegające na regularnych zmianach wielkości i kształtu ciała w ciągu roku.
Organizmy odbywające cały cykl życia jako planktonty to holoplankton, podczas gdy organizmy, które w planktonie występują tylko przez niektóre stadia rozwojowe to meroplankton. Organizmy osiadłe na organizmach planktonowych to epiplankton. Organizmy, które dostały się do planktonu przypadkowo to tychoplankton.
Za odpowiednik planktonu na lądzie, w środowisku wewnątrzglebowym, można uważać edafon, aczkolwiek jest on trochę szerszym pojęciem w stosunku do planktonu. Drobne organizmy unoszące się w powietrzu nazywane są aeroplanktonem[.