Żołnierz - Osoba odbywająca służbę wojskową. Członek sił zbrojnych danego państwa. Literatura ukazuje go najczęściej jako prostego wojaka, który dzielnie walczy do końca, przewyższając swoją postawą oficerów. Bywa także, że żołnierz ma skłonności do ubarwiania opowieści o swoich przygodach. Biblia (ST) - Żołnierze filistyńscy kpią z mizernej postury Dawida, który staje do pojedynku z olbrzymem Goliatem. Juliusz Cezar "Pamiętniki o wojnie z Galiami" - Cezar wysławia dzielność i waleczność legionistów rzymskich, których przeciwstawia tchórzliwym i podstępnym Galiom. Plaut "Żołnierz samochwał" -Bohaterem komedii jest Pyrogopolinikes, nadęty i zarozumiały pogromca królów i wnuk samej Wenery, który opowiada o swoich niezwykłych czynach żołnierskich, ale w chwili próby okazuje się tchórzem. J. Kochanowski "Pieśń o spustoszeniu Podola przez Tatarów" (Pieśń V, Ks. H) - Polsce potrzebne jest regularne wojsko, bo zawodowy żołnierz będzie zawsze gotów do obrony kraju i można będzie w przyszłości uniknąć takich klęsk, jak najazd na Podole. J.Ch. Pasek "Pamiętniki" - Pasek jest dzielnym i karnym żołnierzem, który wykonuje rozkazy dowódców, choć zdarza się nieraz, że muszą go oni ratować z opresji. Swój udział w wojnach traktuje jako spełnienie obowiązku wobec Boga i ojczyzny, ale także jako sposób na zgromadzenie majątku.
A. Mickiewicz "Śmierć pułkownika"
- Emilia Plater umiera jak prawdziwy żołnierz - w wyniku odniesionych ran. Przed śmiercią żegna swoje rynsztunki, a starzy żołnierze, którzy przez całe życie nie uronili jednej Izy, teraz, widząc to, płaczą. A. Mickiewicz "Reduta Ordona" - Polski żołnierz dzielnie walczy do końca, bo jego sprawa jest słuszna. Ordon, by nie oddać Rosjanom twierdzy, wysadza się wraz z nią w powietrze. J. Słowacki "Sowiński w okopach Woli" - Stary, kaleki jenerał Sowiński walczy do końca i umiera śmiercią bohatera. A. Fredro "Zemsta" - Papkin to postać wzorowana na bohaterze komedii Plau- ta. Jak żołnierz samochwała, przedstawia siebie Papkin jako niezwykle walecznego i odważnego żołnierza, który samym swoim pojawieniem się na polu bitwy wzbudzał strach we wrogach, bo wszyscy doskonale znali ostrze jego Artemizy. Jednak rzeczywistość jest zupełnie inna. Papkin to tchórz, który unika jakiejkolwiek walki (scena z murarzami). S. Wyspiański "Warszawianka" - Stary Wiarus, który przynosi meldunek Chłopickiemu, jest prostym żołnierzem, jak wielu innych, dzielnie walczącym do końca. Poszedł do powstania nie po to, żeby pięknie zginąć, ale po to, żeby zwyciężyć. B. Leśmian "Żołnierz" - Kaleki żołnierz powraca z wojny do rodzinnej wsi, ale wszyscy się od niego odwracają. Idzie więc do przydrożnej figury Chrystusa i proponuje ukrzyżowanemu wspólną wędrówkę. I wyruszają razem w świat, wzajemnie się wspierając. J. Haśek "Przygody dobrego wojaka Szwejka" - Szwejk dobrowolnie idzie na wojnę. W swojej głupocie zgłasza się do c.k. armii i wyrusza na front. Wypełniając ściśle wszystkie rozkazy, mimowolnie ukazuje ich absurdalność. Jego przygody stają się dla Haska pretekstem do ukazania rozpadu monarchii austro-- węgierski ej. J. Drda "Igraszki z diabłem" - Dzielny żołnierz, Marcin Kabat, radzi sobie doskonale w każdej sytuacji. Udaje mu się nawet zwyciężyć diabła i wydrzeć mu cyrograf na dwie niewinne dziewicze dusze. W. Broniewski "Żołnierz polski" - patrz: powrót. K.I. Gałczyński "Pieśń o żołnierzach z Westerplatte" - patrz: wojna. F. Konarski "Czerwone maki na Monte Cassino" - Popularna piosenka ukazuje bohaterstwo polskich żołnierzy zdobywających klasztor na Monte Cassino. Konarski podkreśla poświęcenie i determinację Polaków, dla których od śmierci silniejszy był gniew. Podczas bitwy poległo ich tak wielu, że maki na Monte Cassino czerwieńsze będą, bo z polskiej wzrosty krwi. R. Bratny "Kolumbowie. Rocznik dwudziesty" - Główni bohaterowie powieści, żołnierze Armii Krajowej, uczestnicy powstania warszawskiego to m.in.: Zygmunt, Kolumb, Jerzy, Olo, Malutki, bracia Jagiełłowie. Dla nich takie słowa, jak: honor, ojczyzna, przyjaźń nie były pusto brzmiącymi hasłami. Bratny pokazał swoich bohaterów jako tych, którzy w czyn wprowadzili słowa wiersza Słowackiego ("Testament mój"): A kiedy trzeba, na śmierć idą po kolei, jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec. Zostało to pokazane zwłaszcza w tomie JJ ("Śmierć po raz drugi"), poświęconym powstaniu warszawskiemu. Patrz: miłość do ojczyzny. J. Przymanowski "Czterej pancerni i pies" - Dzielni polscy żołnierze u boku żołnierzy radzieckich prowadzą wojnę z hitlerowcami, przeżywając wiele niezwykłych przygód. M. Wańkowicz "Szkice spod Monte Cassino" - patrz: wojna. J. Jones "Stąd do wieczności" - 1) Robert Lee Prewitt (główny bohater
powieści) kocha wojsko, do armii Stanów Zjednoczonych zaciągnął się na 30 lat. Właściwie jest wzorem żołnierza -jak ocenia go jego przyjaciel i przełożony, sierżant Warden - a jednak ciągle pozostaje szeregowcem. Dlaczego? Otóż Prewitt zdecydował, że do zrobienia kariery w wojsku nie będzie wykorzystywał swoich umiejętności bokserskich, toteż odmówił udziału w drużynie kapitana Holmesa. Wówczas rozpoczęło się łamanie charakteru. Prewitt zwycięsko przeszedł wszystkie stopnie "obróbki", by następnie głupio zginąć w momencie dla prawdziwego żołnierza najmniej odpowiednim: w chwili ataku Japończyków na Hawaje nie było go w koszarach, później wracał do jednostki i został przypadkowo zastrzelony podczas rutynowej kontroli dokumentów przez patrol żandarmerii, przed którym nie próbował nawet uciekać, bo jako wzorowy żołnierz wiedział, że jego koledzy po prostu wykonują swoje obowiązki. 2) Tak naprawdę kompania G. jest najlepsza w jednostce, bo ma swego sierżanta - szefa Milta Wardena, który, podobnie jak Prewitt, jest wzorem żołnierza. I właśnie dlatego nie chce nawet starać się o stopień oficerski, bo gardzi "gogusiami" z West Point, którzy znają armię tylko teoretycznie, a zainteresowani są wyłącznie robieniem karier i pieniędzy oraz ciągle nowymi romansami. J. Heller "Paragraf 22" - Jest to powieść o wojnie i żołnierzach, pokazanych zarówno indywidualnie, jak też anonimowo. Główną postacią jest Yos-sarian, będący typem antybohatera: nie interesuje go walka ani zdobywanie odznaczeń, nie jest dumny z faktu bycia żołnierzem armii Stanów Zjednoczonych. Yossarian chce przeżyć za wszelką cenę - mogą go nazwać tchórzem, uznać za wariata, człowieka chorego na jakąkolwiek nieuleczalną chorobę, cokolwiek - byle nie latać i dotrwać do końca wojny, której bezsens dostrzega każdego dnia, zaś działanie paragrafu 22 potwierdza tylko absurdalność wydarzeń, w które jako żołnierz - niezależnie od swej woli - został włączony. J. Clavell "Król szczurów" - patrz wojna. K. Yonnegut "Rzeźnia numer pięć" - patrz: błazen, everyman. * "Mięso armatnie ma też prawo głosu". (A. Słonimski) * "Kiedy się wypełniły dni i przyszło zginąć latem, prosto do nieba czwórkami szli żołnierze z Westerplatte". (K. I. Gałczyński)http://efactory.pl/polski/54-MOTYWY/Żołnierz.txt
Żołnierz - Osoba odbywająca służbę wojskową. Członek sił zbrojnych danego
państwa. Literatura ukazuje go najczęściej jako prostego wojaka, który
dzielnie walczy do końca, przewyższając swoją postawą oficerów. Bywa także,
że żołnierz ma skłonności do ubarwiania opowieści o swoich przygodach.
Biblia (ST) - Żołnierze filistyńscy kpią z mizernej postury Dawida, który
staje do pojedynku z olbrzymem Goliatem.
Juliusz Cezar "Pamiętniki o wojnie z Galiami" - Cezar wysławia dzielność i
waleczność legionistów rzymskich, których przeciwstawia tchórzliwym i
podstępnym Galiom.
Plaut "Żołnierz samochwał" -Bohaterem komedii jest Pyrogopolinikes, nadęty
i zarozumiały pogromca królów i wnuk samej Wenery, który opowiada o swoich
niezwykłych czynach żołnierskich, ale w chwili próby okazuje się tchórzem.
J. Kochanowski "Pieśń o spustoszeniu Podola przez Tatarów" (Pieśń V, Ks. H)
- Polsce potrzebne jest regularne wojsko, bo zawodowy żołnierz będzie
zawsze gotów do obrony kraju i można będzie w przyszłości uniknąć takich
klęsk, jak najazd na Podole.
J.Ch. Pasek "Pamiętniki" - Pasek jest dzielnym i karnym żołnierzem, który
wykonuje rozkazy dowódców, choć zdarza się nieraz, że muszą go oni ratować
z opresji. Swój udział w wojnach traktuje jako spełnienie obowiązku wobec
Boga i ojczyzny, ale także jako sposób na zgromadzenie majątku.
A. Mickiewicz "Śmierć pułkownika"
- Emilia Plater umiera jak prawdziwy żołnierz - w wyniku odniesionych ran.
Przed śmiercią żegna swoje rynsztunki, a starzy żołnierze, którzy przez
całe życie nie uronili jednej Izy, teraz, widząc to, płaczą.
A. Mickiewicz "Reduta Ordona" - Polski żołnierz dzielnie walczy do końca,
bo jego sprawa jest słuszna. Ordon, by nie oddać Rosjanom twierdzy, wysadza
się wraz z nią w powietrze.
J. Słowacki "Sowiński w okopach Woli" - Stary, kaleki jenerał Sowiński
walczy do końca i umiera śmiercią bohatera.
A. Fredro "Zemsta" - Papkin to postać wzorowana na bohaterze komedii Plau-
ta. Jak żołnierz samochwała, przedstawia siebie Papkin jako niezwykle
walecznego i odważnego żołnierza, który samym swoim pojawieniem się na polu
bitwy wzbudzał strach we wrogach, bo wszyscy doskonale znali ostrze jego
Artemizy. Jednak rzeczywistość jest zupełnie inna. Papkin to tchórz, który
unika jakiejkolwiek walki (scena z murarzami).
S. Wyspiański "Warszawianka" - Stary Wiarus, który przynosi meldunek
Chłopickiemu, jest prostym żołnierzem, jak wielu innych, dzielnie walczącym
do końca. Poszedł do powstania nie po to, żeby pięknie zginąć, ale po to,
żeby zwyciężyć.
B. Leśmian "Żołnierz" - Kaleki żołnierz powraca z wojny do rodzinnej wsi,
ale wszyscy się od niego odwracają. Idzie więc do przydrożnej figury
Chrystusa i proponuje ukrzyżowanemu wspólną wędrówkę. I wyruszają razem w
świat, wzajemnie się wspierając.
J. Haśek "Przygody dobrego wojaka Szwejka" - Szwejk dobrowolnie idzie na
wojnę. W swojej głupocie zgłasza się do c.k. armii i wyrusza na front.
Wypełniając ściśle wszystkie rozkazy, mimowolnie ukazuje ich absurdalność.
Jego przygody stają się dla Haska pretekstem do ukazania rozpadu monarchii
austro-- węgierski ej.
J. Drda "Igraszki z diabłem" - Dzielny żołnierz, Marcin Kabat, radzi sobie
doskonale w każdej sytuacji. Udaje mu się nawet zwyciężyć diabła i wydrzeć
mu cyrograf na dwie niewinne dziewicze dusze.
W. Broniewski "Żołnierz polski" -
patrz: powrót.
K.I. Gałczyński "Pieśń o żołnierzach z Westerplatte" - patrz: wojna.
F. Konarski "Czerwone maki na Monte Cassino" - Popularna piosenka ukazuje
bohaterstwo polskich żołnierzy zdobywających klasztor na Monte Cassino.
Konarski podkreśla poświęcenie i determinację Polaków, dla których od
śmierci silniejszy był gniew. Podczas bitwy poległo ich tak wielu, że maki
na Monte Cassino czerwieńsze będą, bo z polskiej wzrosty krwi.
R. Bratny "Kolumbowie. Rocznik dwudziesty" - Główni bohaterowie powieści,
żołnierze Armii Krajowej, uczestnicy powstania warszawskiego to m.in.:
Zygmunt, Kolumb, Jerzy, Olo, Malutki, bracia Jagiełłowie. Dla nich takie
słowa, jak: honor, ojczyzna, przyjaźń nie były pusto brzmiącymi hasłami.
Bratny pokazał swoich bohaterów jako tych, którzy w czyn wprowadzili słowa
wiersza Słowackiego ("Testament mój"): A kiedy trzeba, na śmierć idą po
kolei, jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec. Zostało to pokazane
zwłaszcza w tomie JJ ("Śmierć po raz drugi"), poświęconym powstaniu
warszawskiemu. Patrz: miłość do ojczyzny.
J. Przymanowski "Czterej pancerni i pies" - Dzielni polscy żołnierze u boku
żołnierzy radzieckich prowadzą wojnę z hitlerowcami, przeżywając wiele
niezwykłych przygód.
M. Wańkowicz "Szkice spod Monte Cassino" - patrz: wojna.
J. Jones "Stąd do wieczności" - 1)
Robert Lee Prewitt (główny bohater
powieści) kocha wojsko, do armii Stanów Zjednoczonych zaciągnął się na 30
lat. Właściwie jest wzorem żołnierza -jak ocenia go jego przyjaciel i
przełożony, sierżant Warden - a jednak ciągle pozostaje szeregowcem.
Dlaczego? Otóż Prewitt zdecydował, że do zrobienia kariery w wojsku nie
będzie wykorzystywał swoich umiejętności bokserskich, toteż odmówił udziału
w drużynie kapitana Holmesa. Wówczas rozpoczęło się łamanie charakteru.
Prewitt zwycięsko przeszedł wszystkie stopnie "obróbki", by następnie
głupio zginąć w momencie dla prawdziwego żołnierza najmniej odpowiednim: w
chwili ataku Japończyków na Hawaje nie było go w koszarach, później wracał
do jednostki i został przypadkowo zastrzelony podczas rutynowej kontroli
dokumentów przez patrol żandarmerii, przed którym nie próbował nawet
uciekać, bo jako wzorowy żołnierz wiedział, że jego koledzy po prostu
wykonują swoje obowiązki. 2) Tak naprawdę kompania G. jest najlepsza w
jednostce, bo ma swego sierżanta - szefa Milta Wardena, który, podobnie jak
Prewitt, jest wzorem żołnierza. I właśnie dlatego nie chce nawet starać się
o stopień oficerski, bo gardzi "gogusiami" z West Point, którzy znają armię
tylko teoretycznie, a zainteresowani są wyłącznie robieniem karier i
pieniędzy oraz ciągle nowymi romansami.
J. Heller "Paragraf 22" - Jest to powieść o wojnie i żołnierzach,
pokazanych zarówno indywidualnie, jak też anonimowo. Główną postacią jest
Yos-sarian, będący typem antybohatera: nie interesuje go walka ani
zdobywanie odznaczeń, nie jest dumny z faktu bycia żołnierzem armii Stanów
Zjednoczonych. Yossarian chce przeżyć za wszelką cenę - mogą go nazwać
tchórzem, uznać za wariata, człowieka chorego na jakąkolwiek nieuleczalną
chorobę, cokolwiek - byle nie latać i dotrwać do końca wojny, której
bezsens dostrzega każdego dnia, zaś działanie paragrafu 22 potwierdza tylko
absurdalność wydarzeń, w które jako żołnierz - niezależnie od swej woli -
został włączony.
J. Clavell "Król szczurów" - patrz wojna.
K. Yonnegut "Rzeźnia numer pięć" -
patrz: błazen, everyman.
* "Mięso armatnie ma też prawo głosu". (A. Słonimski)
* "Kiedy się wypełniły dni i przyszło zginąć latem, prosto do nieba
czwórkami szli żołnierze z Westerplatte". (K. I. Gałczyński)http://efactory.pl/polski/54-MOTYWY/Żołnierz.txt