Pomimo niepozornego wyglądu Napoleon Bonaparte był człowiekiem o niezwykłych zdolnościach i ambicjach. Ten genialny generał okazał się też potężnym władcą. Urodził się na Korsyce jako syn adwokata.W 1786 ukończył w stopniu podporucznika artylerii wyższą szkołę wojskową w Paryżu. Po wybuchu rewolucji francuskiej, w 1789 roku walczył wraz z korsykańskim przywódcą P. Paolim o wyzwolenie rodzinnej wyspy spod panowania francuskiego. 4 lata później powrócił do Paryża, gdzie nawiązał kontakt z M. Robespierrem i wstąpił do armii rewolucyjnej. Odznaczył się w czasie oblężenia Tulonu. W 1794 roku po upadku jakobinów wydalony został z wojska i przez pewien czas był więziony.Rok później za Dyrektoriatu przywrócono go do służby wojskowej. Stłumił zamieszki rojalistyczne i objął dowództwo nad wojskami wewnętrznymi. W 1796 roku już jako generał dywizji objął dowództwo armii francuskiej we Włoszech. Pobił wojska sardyńskie, potem austriackie, opanował Lombardię i zmusił Austrię do zawarcia pokoju w Campoformio (1797). W tym samym roku pokonał armię papieską i wyznaczył papieżowi Piusowi VI bardzo wysoką kontrybucję. Rok później podjął wyprawę do Egiptu, zajął Aleksandrię i Kair, jednakże klęska zadana flocie francuskiej przez flotę angielską pod ABU KIR (1798) uniemożliwiła powrót jego wojsk do Francji. W 1799 roku pozostawił swą armię w Egipcie, powrócił do Francji i dokonał zamachu stanu 18 brumeire'a (9 listopada) obalając Dyrektoriat i ogłaszając się pierwszym konsulem. Po roku odniósł zwycięstwo nad wojskami II koalicji pod Marengo. Równoczesny sukces J. Moreau pod Hohenlinden doprowadził do podpisania traktatu pokojowego z Austrią w Luneville.W 1802 roku zawarł traktaty pokojowe z Rosją i Anglią. Obwołany dożywotnim konsulem we Francji, ogłosił się prezydentem republiki włoskiej. W 1804 roku koronował się na cesarza Francji. W rok później został królem Włoch. Toczył uporczywe walki z państwami III koalicji (Austria, Anglia, Rosja, Królestwo Neapolu). Przegrane bitwy koalicji pod Ulm i Austerlitz doprowadziły do rozbicia jedności sojuszników. W tymże roku wkroczył do Wiednia, zmuszając Austrię do pośpiesznego zawarcia pokoju z Preszburgu (Bratysławie). Utworzył Związek Reński sprzymierzony z Francją, skierowany przeciw Austrii.W 1806 roku Napoleon pokonał Prusy pod Jeną i Auerstedt, opanował ziemie polskie znajdujące się pod zaborem pruskim. Nie mając sił na inwazję wysp brytyjskich wydał dekret o blokadzie kontynentalnej Anglii. W 1807 roku odniósł dalsze zwycięstwa na siłami prusko-rosyjskimi pod Iławą i Frydlandem, które doprowadziły do podpisania pokoju w Tylży. Z ziem byłego zaboru pruskiego utworzył Księstwo Warszawskie, mające stanowić zaplecze surowcowe i polityczno - militarne Francji. Choć Polacy, którzy walczyli u boku Napoleona, liczyli na możliwość wskrzeszenia bytu państwowego, cesarz Francuzów takich planów nie miał. Dla niego Polacy pomagali mu tylko w realizacji postawionych celów.Napoleon przy współudziale Hiszpanii opanował Portugalię. W 1808 roku wprowadził na tron hiszpański swego brata, co stało się przyczyną powstania antyfrancuskiego (1808-1814).W 1809 roku po ponownym wystąpieniu Austriaków pokonał ich armię pod Wagram i zawarł traktat pokojowy w Schönbrunn. W 1810 roku zdetronizował w Holandii swego brata Ludwika i włączył ten kraj do Francji. Dla pozyskania sojusznika ożenił się z Marią Ludwiką, córką cesarza Franciszka II, po uzyskaniu rozwodu z Józefiną de Beauharnais.W 1812 roku nastąpił początek końca Napoleona I. W tym roku rozpoczął on wojnę z Rosją. Pomimo zwycięstwa pod Borodino i zajęcia Moskwy wyprawa cesarza zakończyła się odwrotem Wielkiej 600-tysięcznej armii (w tym 100.000 Polaków), wkroczeniem wojsk rosyjskich na ziemie Księstwa Warszawskiego, do Prus i Niemiec. W 1813 roku pomimo zwycięstw armii francuskiej pod Lützen, Budziszynem i Dreznem przewagę militarną uzyskała koalicja antynapoleońska. W Bitwie Narodów pod Lipskiem Napoleon poniósł decydującą klęskę (zginął tam m.in. ks. Józef Poniatowski).W 1814 roku Paryż poddał się wojskom sprzymierzonych. Napoleon zrezygnował z tronu i zachowując tytuł cesarza udał się na wyspę Elbę.W 1815 roku wykorzystując niezadowolenie Francuzów z rządów Ludwika XVIII Burbona, powrócił 20 marca na czele nielicznej armii do Paryża i przejął władzę (100 dni). Pokonany przez wojska francusko-angielskie pod Waterloo 18 czerwca, został zmuszony zrzec się tytułu cesarza. Napoleona internowano i zesłano na Wyspę Świętej Heleny gdzie zmarł.Napoleon uważał, że w państwie niezbędny jest silny rząd i kompetentna administracja. Dlatego podzielił Francję na departaments (prowincje), arrondissements (dystrykty) i communes (miasta). Urzędników państwowych nagradzano według zasług, nie biorąc pod uwagę ich pochodzenia lub koligacji. Dzięki zniesieniu ograniczeń handlu i założeniu ogólnonarodowego banku, sytuacja ekonomiczna kraju ustabilizowała się.Napoleon był twórcą pierwszego państwowego systemu oświaty. Za szkoły podstawowe odpowiedzialny był Kościół i władze miejskie, zaś szkoły wyższe i Uniwersytet Cesarski podlegały państwu, które je finansowało. W 1802 roku Bonaparte ustanowił katolicyzm oficjalną religią w państwie. Tym samym ponownie nawiązano dobre stosunki między państwem a Kościołem, który był ostro krytykowany w czasie Rewolucji Francuskiej.Do najważniejszych osiągnięć Bonapartego należy reforma prawa, zawarta w specjalnym kodeksie, który ujednolicał francuski system prawny. Gwarantowano w nim to, czego domagali się rewolucjoniści, a więc swobody obywatelskie i równość wobec prawa. Kodeks Napoleona stał się wzorcem dla systemów prawnych w wielu państwach świata.Rządy Bonapartego były o wiele skuteczniejsze od władzy rewolucyjnej. Jednak Francja w okresie jego panowania stała się w rzeczywistości państwem policyjnym. W kraju wprowadzono ostrą cenzurę a przeciwników reżimu wtrącano do więzienia lub mordowano. Rząd często korzystał z usług szpiegów, a obywateli zachęcano do donoszenia na swych sąsiadów, którzy ośmielali się krytykować władze.
Pomimo niepozornego wyglądu Napoleon Bonaparte był człowiekiem o niezwykłych zdolnościach i ambicjach. Ten genialny generał okazał się też potężnym władcą. Urodził się na Korsyce jako syn adwokata.W 1786 ukończył w stopniu podporucznika artylerii wyższą szkołę wojskową w Paryżu. Po wybuchu rewolucji francuskiej, w 1789 roku walczył wraz z korsykańskim przywódcą P. Paolim o wyzwolenie rodzinnej wyspy spod panowania francuskiego. 4 lata później powrócił do Paryża, gdzie nawiązał kontakt z M. Robespierrem i wstąpił do armii rewolucyjnej. Odznaczył się w czasie oblężenia Tulonu. W 1794 roku po upadku jakobinów wydalony został z wojska i przez pewien czas był więziony.Rok później za Dyrektoriatu przywrócono go do służby wojskowej. Stłumił zamieszki rojalistyczne i objął dowództwo nad wojskami wewnętrznymi. W 1796 roku już jako generał dywizji objął dowództwo armii francuskiej we Włoszech. Pobił wojska sardyńskie, potem austriackie, opanował Lombardię i zmusił Austrię do zawarcia pokoju w Campoformio (1797). W tym samym roku pokonał armię papieską i wyznaczył papieżowi Piusowi VI bardzo wysoką kontrybucję. Rok później podjął wyprawę do Egiptu, zajął Aleksandrię i Kair, jednakże klęska zadana flocie francuskiej przez flotę angielską pod ABU KIR (1798) uniemożliwiła powrót jego wojsk do Francji. W 1799 roku pozostawił swą armię w Egipcie, powrócił do Francji i dokonał zamachu stanu 18 brumeire'a (9 listopada) obalając Dyrektoriat i ogłaszając się pierwszym konsulem. Po roku odniósł zwycięstwo nad wojskami II koalicji pod Marengo. Równoczesny sukces J. Moreau pod Hohenlinden doprowadził do podpisania traktatu pokojowego z Austrią w Luneville.W 1802 roku zawarł traktaty pokojowe z Rosją i Anglią. Obwołany dożywotnim konsulem we Francji, ogłosił się prezydentem republiki włoskiej. W 1804 roku koronował się na cesarza Francji. W rok później został królem Włoch. Toczył uporczywe walki z państwami III koalicji (Austria, Anglia, Rosja, Królestwo Neapolu). Przegrane bitwy koalicji pod Ulm i Austerlitz doprowadziły do rozbicia jedności sojuszników. W tymże roku wkroczył do Wiednia, zmuszając Austrię do pośpiesznego zawarcia pokoju z Preszburgu (Bratysławie). Utworzył Związek Reński sprzymierzony z Francją, skierowany przeciw Austrii.W 1806 roku Napoleon pokonał Prusy pod Jeną i Auerstedt, opanował ziemie polskie znajdujące się pod zaborem pruskim. Nie mając sił na inwazję wysp brytyjskich wydał dekret o blokadzie kontynentalnej Anglii. W 1807 roku odniósł dalsze zwycięstwa na siłami prusko-rosyjskimi pod Iławą i Frydlandem, które doprowadziły do podpisania pokoju w Tylży. Z ziem byłego zaboru pruskiego utworzył Księstwo Warszawskie, mające stanowić zaplecze surowcowe i polityczno - militarne Francji. Choć Polacy, którzy walczyli u boku Napoleona, liczyli na możliwość wskrzeszenia bytu państwowego, cesarz Francuzów takich planów nie miał. Dla niego Polacy pomagali mu tylko w realizacji postawionych celów.Napoleon przy współudziale Hiszpanii opanował Portugalię. W 1808 roku wprowadził na tron hiszpański swego brata, co stało się przyczyną powstania antyfrancuskiego (1808-1814).W 1809 roku po ponownym wystąpieniu Austriaków pokonał ich armię pod Wagram i zawarł traktat pokojowy w Schönbrunn. W 1810 roku zdetronizował w Holandii swego brata Ludwika i włączył ten kraj do Francji.
Dla pozyskania sojusznika ożenił się z Marią Ludwiką, córką cesarza Franciszka II, po uzyskaniu rozwodu z Józefiną de Beauharnais.W 1812 roku nastąpił początek końca Napoleona I. W tym roku rozpoczął on wojnę z Rosją. Pomimo zwycięstwa pod Borodino i zajęcia Moskwy wyprawa cesarza zakończyła się odwrotem Wielkiej 600-tysięcznej armii (w tym 100.000 Polaków), wkroczeniem wojsk rosyjskich na ziemie Księstwa Warszawskiego, do Prus i Niemiec. W 1813 roku pomimo zwycięstw armii francuskiej pod Lützen, Budziszynem i Dreznem przewagę militarną uzyskała koalicja antynapoleońska. W Bitwie Narodów pod Lipskiem Napoleon poniósł decydującą klęskę (zginął tam m.in. ks. Józef Poniatowski).W 1814 roku Paryż poddał się wojskom sprzymierzonych. Napoleon zrezygnował z tronu i zachowując tytuł cesarza udał się na wyspę Elbę.W 1815 roku wykorzystując niezadowolenie Francuzów z rządów Ludwika XVIII Burbona, powrócił 20 marca na czele nielicznej armii do Paryża i przejął władzę (100 dni). Pokonany przez wojska francusko-angielskie pod Waterloo 18 czerwca, został zmuszony zrzec się tytułu cesarza. Napoleona internowano i zesłano na Wyspę Świętej Heleny gdzie zmarł.Napoleon uważał, że w państwie niezbędny jest silny rząd i kompetentna administracja. Dlatego podzielił Francję na departaments (prowincje), arrondissements (dystrykty) i communes (miasta). Urzędników państwowych nagradzano według zasług, nie biorąc pod uwagę ich pochodzenia lub koligacji. Dzięki zniesieniu ograniczeń handlu i założeniu ogólnonarodowego banku, sytuacja ekonomiczna kraju ustabilizowała się.Napoleon był twórcą pierwszego państwowego systemu oświaty. Za szkoły podstawowe odpowiedzialny był Kościół i władze miejskie, zaś szkoły wyższe i Uniwersytet Cesarski podlegały państwu, które je finansowało. W 1802 roku Bonaparte ustanowił katolicyzm oficjalną religią w państwie. Tym samym ponownie nawiązano dobre stosunki między państwem a Kościołem, który był ostro krytykowany w czasie Rewolucji Francuskiej.Do najważniejszych osiągnięć Bonapartego należy reforma prawa, zawarta w specjalnym kodeksie, który ujednolicał francuski system prawny. Gwarantowano w nim to, czego domagali się rewolucjoniści, a więc swobody obywatelskie i równość wobec prawa. Kodeks Napoleona stał się wzorcem dla systemów prawnych w wielu państwach świata.Rządy Bonapartego były o wiele skuteczniejsze od władzy rewolucyjnej. Jednak Francja w okresie jego panowania stała się w rzeczywistości państwem policyjnym. W kraju wprowadzono ostrą cenzurę a przeciwników reżimu wtrącano do więzienia lub mordowano. Rząd często korzystał z usług szpiegów, a obywateli zachęcano do donoszenia na swych sąsiadów, którzy ośmielali się krytykować władze.