Koncepcja poety wieszcza zawarta w "Wielkiej Improwizacji". Scharakteryzuj postawę Konrada, przywołując znane CI konteksty Dziadów, część III
Nie chodzi oczywiście o napisanie całego wypracowania. Prosiłbym tylko o parę zdań wstępu i charakterystykę postawy nawet od myślników.
Scena II
KONRAD
(po długim milczeniu)
Samotność - cóż po ludziach, czym śpiewak dla ludzi?
Gdzie człowiek, co z mej pieśni całą myśl wysłucha,
Obejmie okiem wszystkie promienie jej ducha?
Nieszczęsny, kto dla ludzi głos i język trudzi:
Język kłamie głosowi, a głos myślom kłamie;
Myśl z duszy leci bystro, nim się w słowach złamie,
A słowa myśl pochłoną i tak drżą nad myślą,
Jak ziemia nad połkniętą, niewidzialną rzeką.
Z drżenia ziemi czyż ludzie głąb nurtów docieką,
Gdzie pędzi, czy się domyślą? -
[...]
Wam, pieśni, ludzkie oczy, uszy niepotrzebne; -
Płyńcie w duszy mej wnętrznościach,
Świećcie na jej wysokościach,
Jak strumienie podziemne, jak gwiazdy nadniebne.
Ty Boże, ty naturo! dajcie posłuchanie. -
Godna to was muzyka i godne śpiewanie. -
Ja mistrz!
Ja mistrz wyciągam dłonie!
Wyciągam aż w niebiosa i kładę me dłonie
Na gwiazdach jak na szklannych harmoniki kręgach.
To nagłym, to wolnym ruchem,
Kręcę gwiazdy moim duchem.
Milijon tonów płynie; w tonów milijonie
Każdy ton ja dobyłem, wiem o każdym tonie;
Zgadzam je, dzielę i łączę,
I w tęcze, i w akordy, i we strofy plączę,
Rozlewam je we dźwiękach i w błyskawic wstęgach. -
[...]
Boga, natury godne takie pienie!
Pieśń to wielka, pieśń-tworzenie.
Taka pieśń jest siła, dzielność,
Taka pieśń jest nieśmiertelność!
Ja czuję nieśmiertelność, nieśmiertelność tworzę,
Cóż Ty większego mogłeś zrobić - Boże?
Patrz, jak te myśli dobywam sam z siebie,
Wcielam w słowa, one lecą,
Rozsypują się po niebie,
Toczą się, grają i świecą;
Już dalekie, czuję jeszcze,
Ich wdziękami się lubuję,
Ich okrągłość dłonią czuję,
Ich ruch myślą odgaduję:
Kocham was, me dzieci wieszcze!
Myśli moje! gwiazdy moje!
Czucia moje! wichry moje!
W pośrodku was jak ojciec wśród rodziny stoję,
Wy wszystkie moje!
Depcę was, wszyscy poeci,
Wszyscy mędrce i proroki,
Których wielbił świat szeroki.
Gdyby chodzili dotąd śród swych dusznych dzieci,
Gdyby wszystkie pochwały i wszystkie oklaski
Słyszeli, czuli i za słuszne znali,
I wszystkie sławy każdodziennej blaski
Promieniami na wieńcach swoich zapalali,
Z całą pochwał muzyką i wieńców ozdobą,
Zebraną z wieków tyla i z pokoleń tyla,
Nie czuliby własnego szczęścia, własnej mocy,
Jak ja dziś czuję w tej samotnej nocy:
Kiedy sam śpiewam w sobie,
Śpiewam samemu sobie.
Tak! - czuły jestem, silny jestem i rozumny. -
Nigdym nie czuł, jak w tej chwili -
Dziś mój zenit, moc moja dzisiaj się przesili,
Dziś poznam, czym najwyższy, czylim tylko dumny;
Dziś jest chwila przeznaczona,
Dziś najsilniej wytęzę duszy mej ramiona -
To jest chwila Samsona,
Kiedy więzień i ślepy dumał u kolumny.
Zrzucę ciało i tylko jak duch wezmę pióra -
Potrzeba mi lotu,
Wylecę z planet i gwiazd kołowrotu,
Tam dojdę, gdzie graniczą Stwórca i natura
[...]
Daj mi rząd dusz! - Tak gardzę tą martwą budową,
Którą gmin światem zowie i przywykł ją chwalić,
Żem nie próbował dotąd, czyli moje słowo
Nie mogłoby jej wnet zwalić.
[...]
Milczysz, milczysz! wiem teraz, jam Cię teraz zbadał,
Zrozumiałem, coś Ty jest i jakeś Ty władał. -
Kłamca, kto Ciebie nazywał miłością,
Ty jesteś tylko mądrością.
Ludzie myślą, nie sercem, Twych dróg się dowiedzą;
Myślą, nie sercem, składy broni Twej wyśledzą -
Ten tylko, kto się wrył w księgi,
W metal, w liczbę, w trupie ciało,
Temu się tylko udało
Przywłaszczyć część Twej potęgi.
Znajdzie truciznę, proch, parę,
Znajdzie blaski, dymy, huki,
Znajdzie prawność, i złą wiarę
Na mędrki i na nieuki.
Myślom oddałeś świata użycie,
Serca zostawiasz na wiecznej pokucie,
Dałeś mnie najkrótsze życie
I najmocniejsze uczucie. -
(Milczenie)
Nie chodzi oczywiście o napisanie całego wypracowania. Prosiłbym tylko o parę zdań wstępu i charakterystykę postawy nawet od myślników.
Scena II
KONRAD
(po długim milczeniu)
Samotność - cóż po ludziach, czym śpiewak dla ludzi?
Gdzie człowiek, co z mej pieśni całą myśl wysłucha,
Obejmie okiem wszystkie promienie jej ducha?
Nieszczęsny, kto dla ludzi głos i język trudzi:
Język kłamie głosowi, a głos myślom kłamie;
Myśl z duszy leci bystro, nim się w słowach złamie,
A słowa myśl pochłoną i tak drżą nad myślą,
Jak ziemia nad połkniętą, niewidzialną rzeką.
Z drżenia ziemi czyż ludzie głąb nurtów docieką,
Gdzie pędzi, czy się domyślą? -
[...]
Wam, pieśni, ludzkie oczy, uszy niepotrzebne; -
Płyńcie w duszy mej wnętrznościach,
Świećcie na jej wysokościach,
Jak strumienie podziemne, jak gwiazdy nadniebne.
Ty Boże, ty naturo! dajcie posłuchanie. -
Godna to was muzyka i godne śpiewanie. -
Ja mistrz!
Ja mistrz wyciągam dłonie!
Wyciągam aż w niebiosa i kładę me dłonie
Na gwiazdach jak na szklannych harmoniki kręgach.
To nagłym, to wolnym ruchem,
Kręcę gwiazdy moim duchem.
Milijon tonów płynie; w tonów milijonie
Każdy ton ja dobyłem, wiem o każdym tonie;
Zgadzam je, dzielę i łączę,
I w tęcze, i w akordy, i we strofy plączę,
Rozlewam je we dźwiękach i w błyskawic wstęgach. -
[...]
Boga, natury godne takie pienie!
Pieśń to wielka, pieśń-tworzenie.
Taka pieśń jest siła, dzielność,
Taka pieśń jest nieśmiertelność!
Ja czuję nieśmiertelność, nieśmiertelność tworzę,
Cóż Ty większego mogłeś zrobić - Boże?
Patrz, jak te myśli dobywam sam z siebie,
Wcielam w słowa, one lecą,
Rozsypują się po niebie,
Toczą się, grają i świecą;
Już dalekie, czuję jeszcze,
Ich wdziękami się lubuję,
Ich okrągłość dłonią czuję,
Ich ruch myślą odgaduję:
Kocham was, me dzieci wieszcze!
Myśli moje! gwiazdy moje!
Czucia moje! wichry moje!
W pośrodku was jak ojciec wśród rodziny stoję,
Wy wszystkie moje!
Depcę was, wszyscy poeci,
Wszyscy mędrce i proroki,
Których wielbił świat szeroki.
Gdyby chodzili dotąd śród swych dusznych dzieci,
Gdyby wszystkie pochwały i wszystkie oklaski
Słyszeli, czuli i za słuszne znali,
I wszystkie sławy każdodziennej blaski
Promieniami na wieńcach swoich zapalali,
Z całą pochwał muzyką i wieńców ozdobą,
Zebraną z wieków tyla i z pokoleń tyla,
Nie czuliby własnego szczęścia, własnej mocy,
Jak ja dziś czuję w tej samotnej nocy:
Kiedy sam śpiewam w sobie,
Śpiewam samemu sobie.
Tak! - czuły jestem, silny jestem i rozumny. -
Nigdym nie czuł, jak w tej chwili -
Dziś mój zenit, moc moja dzisiaj się przesili,
Dziś poznam, czym najwyższy, czylim tylko dumny;
Dziś jest chwila przeznaczona,
Dziś najsilniej wytęzę duszy mej ramiona -
To jest chwila Samsona,
Kiedy więzień i ślepy dumał u kolumny.
Zrzucę ciało i tylko jak duch wezmę pióra -
Potrzeba mi lotu,
Wylecę z planet i gwiazd kołowrotu,
Tam dojdę, gdzie graniczą Stwórca i natura
[...]
Daj mi rząd dusz! - Tak gardzę tą martwą budową,
Którą gmin światem zowie i przywykł ją chwalić,
Żem nie próbował dotąd, czyli moje słowo
Nie mogłoby jej wnet zwalić.
[...]
Milczysz, milczysz! wiem teraz, jam Cię teraz zbadał,
Zrozumiałem, coś Ty jest i jakeś Ty władał. -
Kłamca, kto Ciebie nazywał miłością,
Ty jesteś tylko mądrością.
Ludzie myślą, nie sercem, Twych dróg się dowiedzą;
Myślą, nie sercem, składy broni Twej wyśledzą -
Ten tylko, kto się wrył w księgi,
W metal, w liczbę, w trupie ciało,
Temu się tylko udało
Przywłaszczyć część Twej potęgi.
Znajdzie truciznę, proch, parę,
Znajdzie blaski, dymy, huki,
Znajdzie prawność, i złą wiarę
Na mędrki i na nieuki.
Myślom oddałeś świata użycie,
Serca zostawiasz na wiecznej pokucie,
Dałeś mnie najkrótsze życie
I najmocniejsze uczucie. -
(Milczenie)
Tu masz wszystko!
1. Problematyka moralna "Antygony"
2. Różne sposoby nawiązania do antyku w literaturze polskiej
3. Transpozycja wybranego mitu w sztuce
4. Inspiracje biblijne w literaturze
5. Tragizm i tragedia, wyjaśnij pojęcia, podaj przykłady
6. Dramat antyczny a dramat szekspirowski - próba porównania
7. Powstanie i rozwój tragedii greckiej
8. Epos i jego kontynuacja.
9. "Bogurodzica" jako zabytek języka polskiego, historia utworu, walory literackie
10. Omów znane ci średniowieczne zabytki języka polskiego
11. Etos rycerza na podstawie przykładów z literatury polskiej i obcej
12. Dążenie do ideału etycznego w literaturze średniowiecza.
13. Polskie dziejopisarstwo średniowieczne
14. Nawiązania do średniowiecza w literaturze polskiej późniejszych epok
15. Z jakimi epokami kojarzysz style: gotyk, barok, klasycyzm; omów je i podaj przykłady
16. Objaśnij pojęcia: odrodzenie, humanizm, reformacja
17. Humanizm, racjonalizm i irracjonalizm wyjaśnij pojęcia; z jakimi epokami Ci się kojarzą, omów na przykładach.
18. Wzorce osobowe renesansu.
19. Różne ujęcia tematyki wiejskiej w literaturze renesansu.
20. Rodzaje miłości w literaturze XVI i XVII wieku, Kochanowski, Morsztyn, Szarzyński.
21. Dramaty Szekspirowskie - wyjaśnij zainteresowanie nimi trwające od stuleci.
22. "Odprawa posłów greckich" Jana Kochanowskiego, a dramat antyczny.
23. Praktyczna filozofia Jana Kochanowskiego i jej źródła.
24. Myśl o poezji i poecie w twórczości Jana Kochanowskiego.
25. Bóg i natura w twórczości Jana Kochanowskiego
26. "Ludzkie przygody, ludzkie noś" - Treny jako świadectwo przygód człowieka myślącego epoki renesansu
27. Treści patriotyczne w utworach Jana Kochanowskiego i kazaniach Piotra Skargi
28. Program polityczny Andrzeja Frycza Modrzewskiego - ojca polskiej myśli demokratycznej.
29. Los człowieka w twórczości Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego i Daniela Naborowskiego
30. Scharakteryzuj zjawisko sarmatyzmu wykorzystując znane Ci utwory literackie.
31. Na podstawie wybranych utworów omów charakterystyczne cechy baroku
32. Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska
33. Co zauważył Ignacy Krasicki obserwując świat i ludzi
34. Jakie rodzaje i gatunki występują w literaturze Oświecenia. Jakie są ich źródła i czemu zawdzięczały popularność?
35. Dworek szlachecki i jego mieszkańcy w literaturze.
36. Życie kulturalne i umysłowe w czasach stanisławowskich.
37. Przedstaw poglądy społeczno-polityczne publicystów oświecenia.
38. Bogactwo refleksji w "Grobie Agamemnona"
39. Świat szlachecki w "Panu Tadeuszu" Adama Mickiewicza.
40. Propozycje zbawcze w III części "Dziadów"
41. Tragiczny konflikt Konrada Wallenroda
42. Romantyczny pielgrzym - omów na znanych ci przykładach
43. Romantyczne rozumienie roli poezji i poety
44. "Kordian" - wypowiedź poety o powstaniu listopadowym
45. Postacie buntowników i szaleńców w utworach romantycznych.
46. Pejzaż romantyczny w literaturze
47. Przemiana wewnętrzna jako motyw określający odrębność polskiego bohatera romantycznego
48. Kształt miłości romantycznej
49. Ludowość w twórczości romantyków polskich
50. Motywy autobiograficzne w twórczości Adama Mickiewicza
51. Romantyczna koncepcja natury na przykładzie wybranych utworów.
52. "Nie-Boska komedia" jako dramat niepełnych racji
53. Dramat bohatera romantycznego w "Nie-boskiej komedii"
54. Norwid - poeta myśli
55. Cechy dramatu romantycznego
56. Cechy poetyki romantycznej
57. Cechy gatunkowe powieści poetyckiej
58. Rewolucja społeczna w ujęciu Krasińskiego, Żeromskiego i Witkacego
59. Na wybranym przykładzie omów cechy poematu dygresyjnego
60. Interpretacja słów Wysockiego"Nasz naród jak lawa..."
61. Romantyczna biografia Kordiana
62. Wielcy ludzie w poezji Norwida
63. Wymień gatunki literackie romantyzmu, wymień cechy jednego z nich
64. Typowe gatunki literackie pozytywizmu
65. Wybrane problemy i tematy nowel pozytywistycznych
66. Asnyk i Konopnicka - poeci czasów niepoetyckich
67. Koncepcje patriotyzmu i służby ojczyźnie w polskiej literaturze pozytywizmu
68. Wokulski - co mnie fascynuje i budzi szacunek, a co drażni i wzbudza sprzeciw.
69. Judym - co mnie fascynuje i budzi szacunek, a co drażni i wzbudza sprzeciw.
70. Dwa spojrzenia na literaturę - Sienkiewicz - Żeromski
71. Obraz "chorego" społeczeństwa w "Lalce" Bolesława Prusa
72. "Lalka" to powieść o straconych złudzeniach - czy się z tym zgadzasz?
73. Przełom pomiędzy epokami: pozytywizm - Młoda Polska
74. Poezja Staffa na tle współczesnych mu nurtów poetyckich
75. "Wesele" Wyspiańskiego jako synteza sztuk
76. Związki Młodej Polski z romantyzmem
77. Wieś w utworach Żeromskiego i Reymonta
78. Tematy i idee liryki młodopolskiej
79. Różne techniki artystyczne w prozie modernistycznej: realizm, symbolizm, impresjonizm
80. Bohaterowie Żeromskiego w poszukiwaniu sensu życia
81. Poezja młodopolska jako wyraz niepokoju człowieka końca wieku
82. Historia, a współczesność w "Weselu" Stanisława Wyspiańskiego
83. Uroda i brzydota świata jako kategorie estetyczne w utworach Żeromskiego
84. Młodopolskie sny o znużeniu, sny o potędze
85. Inne nazwy Młodej Polski i ich uzasadnienie
86. Widzenie filistra w literaturze polskiej
87. Bohaterowie Stefana Żeromskiego wobec epoki romantyzmu i pozytywizmu.
88. Elementy naturalizmu w wybranych utworach literackich.
89. Program artystyczny Awangardy
90. Tendencje klasycystyczne i awangardowe w liryce XX wieku
91. Zniewolenie formą w "Ferdydurke" Gombrowicza.
92. Propozycje moralne w ujęciu Josepha Conrada i Alberta Camusa
93. Człowiek i urząd w "Procesie" Kafki
94. Moralne problemy w "Granicy" Zofii Nałkowskiej
95. Oryginalny świat poezji Leśmiana
96. Futuryzm, ekspresjonizm, surrealizm jako techniki artystyczne
97. Problem odpowiedzialności moralnej w literaturze XX wieku
98. Dramat Mrożka jako wyzwanie wobec tradycji
99. Broniewski - poeta buntu i przeżyć osobistych
100. Siła i słabość człowieka w literaturze o wojnie i okupacji.
101. Omów najbliższe Ci wiersze Zbigniewa Herberta
102. Proza Nałkowskiej i Borowskiego wobec doświadczeń "epoki pieców"
103. Współczesna literatura faktu, jej tematy i znaczenie.
104. Tragedia młodych w poezji Krzysztof Kamil Baczyńskiego i Tadeusza Gajcego.
105. Człowiek zniewolony - łagry sowieckie na przykładzie wybranych utworów literackich
106. Charakterystyczne cechy liryki wybranego poety współczesnego - Zbigniew Herbert
107. Interpretacja wybranego wiersza
108. Metaforyczny sens "Dżumy" i filozoficzna wymowa powieści
109. Twoja znajomość teatrów warszawskich, repertuar, aktorzy, reżyserzy
110. Esej, felieton, artykuł - omów na przykładzie wybraną formę.
111. Rola tytułu literackiego na wybranych przykładach
112. Polskie systemy wersyfikacyjne, omów podaj przykłady
113. Omów funkcje języka
114. Związki frazeologiczne i kryteria ich podziału
115. Zróżnicowanie stylistyczne współczesnej polszczyzny
116. Zapożyczenia językowe.
117. Przedstaw znane ci słowniki języka polskiego. Kiedy i w jaki sposób z nich korzystasz?
118. Archaizmy, pojęcie, podział, przykłady
119. Neologizmy, pojęcie, podział, przykłady
120. Stylizacja językowa i jej odmiany
121. Twórczość Norwida jako kontynuacja i przekroczenie tradycji romantycznych
122. Terapeutyczny sens "Ksiąg narodu i pielgrzymstwa polskiego" oraz "Pana Tadeusza"
123. Co to jest sentymentalizm?
124. Motywy malarskie i muzyczne w literaturze
125. Druga strona wojny w "Pamiętnikach z Powstania Warszawskiego"
126. Realne i etymologiczne znaczenie pojęć biblijnych i mitologicznych
Problematyka moralna "Antygony"