Fosfor występuje w przyrodzie w postaci minerałów takich jak fosforyt Ca3(PO4)2 lub apatyt fluorowy 3 Ca3(PO4)2 · CaF2. Jest także składnikiem żywych organizmów (m.in. wchodzi w skład kwasów nukleinowych oraz niektórych białek).
Konfiguracja elektronowa atomu fosforu: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p3.
Stopnie utlenienia fosforu w związkach: –III, III, V.
Fosfor tworzy cztery odmiany alotropowe o różnych właściwościach i zastosowaniu:
odmiana właściwości zastosowanie
fosfor biały - występuje w postaci czteroatomowych cząsteczek P4
- białe ciało stałe, nierozpuszczalne w wodzie
- ulega samozapaleniu w ok. 40oC, dlatego przechowywany jest pod wodą
- w ciemności świeci, „fosforyzuje” zielonym światłem, gdyż pod wpływem tlenu z powietrza utlenia się, czemu towarzyszy emisja światła – zjawisko chemiluminescencji
- jest aktywny chemicznie
- nie przewodzi prądu elektrycznego
- jest trujący ma zastosowanie w produkcji tlenków, kwasów i soli kwasów fosforowych
fosfor czerwony - czerwono-różowy proszek, bez zapachu, nierozpuszczalny w wodzie
- ma mniejszą aktywność chemiczną niż fosfor biały
- słabo przewodzi prąd elektryczny
- nie jest trujący stosowany do produkcji zapałek, a także w przemyśle zbrojeniowym, np. do produkcji bomb i amunicji, stosowany jest także jako dodatek do stopów metali jako środek podnoszący ich twardość
fosfor fioletowy - jest stosunkowo nietrwały
- powstaje podczas ogrzewania fosforu czerwonego ---
fosfor czarny - najtrwalsza odmiana fosforu
- jest to ciało stałe o szarym zabarwieniu i metalicznym połysku
- przewodzi prąd elektryczny ---
Fosfor biały występuje w postaci cząsteczek P4, które mają kształt tetraedru, a każdy atom fosforu w cząsteczce jest w stanie hybrydyzacji sp3.Cząsteczka fosforu
Właściwości chemiczne
Wszystkie odmiany fosforu reagują z tlenem.W wyniku spalania powstaje np. tlenek fosforu(V): Gdy fosfor spalany jest przy ograniczonym dostępie powietrza, powstaje tlenek fosforu(III): Obydwa tlenki fosforu mają charakter kwasowy. W reakcji z wodą tworzą odpowiednie kwasy: Fosfor tworzy także związki z wodorem, tzw. fosfiny, np. PH 3 . Są one silnymi truciznami.
Zastosowanie wybranych związków fosforu
Praktyczne zastosowanie mają sole kwasów fosforowych – używane są do produkcji nawozów sztucznych, np. superfosfat o wzorze Ca(H 2 PO 4 ) 2 . Kwas fosforowy(V) dodawany jest także do proszków do prania oraz do niektórych napojów gazowanych.
Fosfor występuje w przyrodzie w postaci minerałów takich jak fosforyt Ca3(PO4)2 lub apatyt fluorowy 3 Ca3(PO4)2 · CaF2. Jest także składnikiem żywych organizmów (m.in. wchodzi w skład kwasów nukleinowych oraz niektórych białek).
Konfiguracja elektronowa atomu fosforu: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p3.
Stopnie utlenienia fosforu w związkach: –III, III, V.
Fosfor tworzy cztery odmiany alotropowe o różnych właściwościach i zastosowaniu:
odmiana właściwości zastosowanie
fosfor biały - występuje w postaci czteroatomowych cząsteczek P4
- białe ciało stałe, nierozpuszczalne w wodzie
- ulega samozapaleniu w ok. 40oC, dlatego przechowywany jest pod wodą
- w ciemności świeci, „fosforyzuje” zielonym światłem, gdyż pod wpływem tlenu z powietrza utlenia się, czemu towarzyszy emisja światła – zjawisko chemiluminescencji
- jest aktywny chemicznie
- nie przewodzi prądu elektrycznego
- jest trujący ma zastosowanie w produkcji tlenków, kwasów i soli kwasów fosforowych
fosfor czerwony - czerwono-różowy proszek, bez zapachu, nierozpuszczalny w wodzie
- ma mniejszą aktywność chemiczną niż fosfor biały
- słabo przewodzi prąd elektryczny
- nie jest trujący stosowany do produkcji zapałek, a także w przemyśle zbrojeniowym, np. do produkcji bomb i amunicji, stosowany jest także jako dodatek do stopów metali jako środek podnoszący ich twardość
fosfor fioletowy - jest stosunkowo nietrwały
- powstaje podczas ogrzewania fosforu czerwonego ---
fosfor czarny - najtrwalsza odmiana fosforu
- jest to ciało stałe o szarym zabarwieniu i metalicznym połysku
- przewodzi prąd elektryczny ---
Fosfor biały występuje w postaci cząsteczek P4, które mają kształt tetraedru, a każdy atom fosforu w cząsteczce jest w stanie hybrydyzacji sp3.Cząsteczka fosforu
Właściwości chemiczne
Wszystkie odmiany fosforu reagują z tlenem.W wyniku spalania powstaje np. tlenek fosforu(V): Gdy fosfor spalany jest przy ograniczonym dostępie powietrza, powstaje tlenek fosforu(III): Obydwa tlenki fosforu mają charakter kwasowy. W reakcji z wodą tworzą odpowiednie kwasy: Fosfor tworzy także związki z wodorem, tzw. fosfiny, np. PH 3 . Są one silnymi truciznami.
Zastosowanie wybranych związków fosforu
Praktyczne zastosowanie mają sole kwasów fosforowych – używane są do produkcji nawozów sztucznych, np. superfosfat o wzorze Ca(H 2 PO 4 ) 2 . Kwas fosforowy(V) dodawany jest także do proszków do prania oraz do niektórych napojów gazowanych.