#Ziemia dzieli się na cztery sfery: ~litosferę (skorupa ziemska) ~hydrosferę (woda) ~atmosferę ~biosferę >>BIOSFERA Jest to ta część ziemi, w której znajduje się życie, od głębin morskich po kilkanaście kilometrów ponad powierzchnią. Podstawowe pierwiastki z jej składu to: tlen (O), wodór (H) i węgiel (C). >TLEN Jest ważnym składniekiem również innych sfer. >WĘGIEL Nie jest powszechny poza biosferą. Jego złoża znajdują się w litosferze. >WODÓR Jako składnik wody (H2O) tworzy hydrosferę. >INNE pierwiastki W przyrodzie wyróżniamy ich ok 90, zaś w organizmach połowę mniej. Występują wszędzie, ale w różnych proporcjach. Są niezbędne w organizmach, ale w innych ilościach niż w sferach.
#Chemiczna jedność świata O pokrewieństwie organizmów świadczą ich komórki, które: ~mają takie same struktury; ~zachodza w nich podstawowe procesy życiowe (oddychanie kom., wytwarzanie białek, przekazywanie inf. wewnątrz, odczytywanie inf. genetycznej)
#Związki organiczne: Sąto związki wytwarzane tylko w organizmach. Charakteryzują się połączeniem ich atomów w łańcuchy. Ich głównym składnikiem jest węgiel. Są to: ~węglowodany ~tłuszcze ~białka ~kwasy nukleinowe #Związki nieorganiczne ~woda ~związki mineralne
>>WODA Jest podstawowym składnikiem komórek, potrzebna jest przy wielu zjawiskach: ~zapłodnienie i środowisko rozwoju zarodków ~termoregulacja ~tworzy środowisko przebiegu wielu reakcji chemicznych ~transportuje sole min. w roślinach ~jest składnikiem cytoplazmy i płynów komórkowych
>>WĘGLOWODANY (cukry) Budują je węgiel oraz wodór i tlen (w takich proporcjach jak w cząsteczce wody-H2O). >CUKRY PROSTE (przykłady) ~glukoza (miód)- podstawowy materiał genetyczny organizmów; ~fruktoza (spotykana w owocach); ~ryboza i deoksyryboza (w kwasach nukleinowych); >DWUCUKRY (przykłady) Składają się z dwóch cząsteczek cukrów prostych. ~sacharoza (z glukozy i fruktozy)- powszechnie używany cukier; materiał zapasowy roślin (buraków, trzciny cukrowej) powstały podczas fotosyntezy; ~laktoza- w mleku matek ssaków; >WIELOCUKRY (przykłady) Składają sie z wielu (setek lub tysiecy) cząsteczek cukrów prostych. ~skrobia- pełni funkcje zapasowe u roślin; ~glikogen- pełni funkcje zapasowe u zwierząt i grzybów; ~celuloza- główny budulec ścian kom. roślin; ~chityna- składniek pancerzy stawonogów i ścian kom. grzybów;
>>TŁUSZCZE Należą do grupy lipidów. Cząsteczka tłuszczu składa się z jednej cząsteczki glicerolu i trzech czasteczek kwasów tuszczowych. Są: ~wysokoenergetycznym pokarmem dla zwierząt; ~stanowią materiał zapasowy w tkance tłuszczowej u zwierząt, w nasionach roślin oleistych; ~tworzą warstwę ochronną u kręgowców zapobiegającą utracie ciepła;
>>LIPIDY Nie rozpuszczają się w wodzie. ~fosfolipidy- główny budulec ścian biologicznych; ~woski- warstwa ochronna powierzchni liści; ~sterydy- hormony w nadnerczach, jadrach i jajnikach; cholesterol, witamina D;
>>BIAŁKA Tworzy je 20 różnych aminokwasów połączonych w różne łańcuchy wiązaniami peptydowymi. Funkcje białek: ~wytwarzają specyficzne enzymy dla każdej reakcji biochemicznej (bo mogą tworzyć wiele kombinacji z aminokwasów); ~budulcowa (kolagen w skórze i kreatyna we włosach); ~tworzą hormony; ~tworzą przeciwciała (odpornościowe), dopasowane do każdego konkretnego antygenu; ~ochronna (białka oczne, osłona narządów wewnętrznych przed uszkodzeniami mechanicznymi);
PODSUMOWANIE: ~Biosfera jest zbudowana z tych samych pierwiastków chemicznych co sfery nieożywione, ale w innych proporcjach. ~Głównymi pierwiastkami wchodzacymi w skład organizmów sa: węgiel (C), wodór (H) i tlen (O), które są podstawą zwiazków organicznych. ~Związki organiczne to te, które są wytwarzane w organizmach (tłuszcze, węglowodany, białka i kwasy nukleinowe). W organizmach pełnią funkcje energetyczne i zapasowe. ~Woda jest niezbędnym składnikiem we wszystkich komórkach.
#Ziemia dzieli się na cztery sfery:
~litosferę (skorupa ziemska)
~hydrosferę (woda)
~atmosferę
~biosferę
>>BIOSFERA
Jest to ta część ziemi, w której znajduje się życie, od głębin morskich po kilkanaście kilometrów ponad powierzchnią. Podstawowe pierwiastki z jej składu to: tlen (O), wodór (H) i węgiel (C).
>TLEN
Jest ważnym składniekiem również innych sfer.
>WĘGIEL
Nie jest powszechny poza biosferą. Jego złoża znajdują się w litosferze.
>WODÓR
Jako składnik wody (H2O) tworzy hydrosferę.
>INNE pierwiastki
W przyrodzie wyróżniamy ich ok 90, zaś w organizmach połowę mniej. Występują wszędzie, ale w różnych proporcjach. Są niezbędne w organizmach, ale w innych ilościach niż w sferach.
#Chemiczna jedność świata
O pokrewieństwie organizmów świadczą ich komórki, które:
~mają takie same struktury;
~zachodza w nich podstawowe procesy życiowe (oddychanie kom., wytwarzanie białek, przekazywanie inf. wewnątrz, odczytywanie inf. genetycznej)
#Związki organiczne:
Sąto związki wytwarzane tylko w organizmach.
Charakteryzują się połączeniem ich atomów w łańcuchy. Ich głównym składnikiem jest węgiel. Są to:
~węglowodany
~tłuszcze
~białka
~kwasy nukleinowe
#Związki nieorganiczne
~woda
~związki mineralne
>>WODA
Jest podstawowym składnikiem komórek, potrzebna jest przy wielu zjawiskach:
~zapłodnienie i środowisko rozwoju zarodków
~termoregulacja
~tworzy środowisko przebiegu wielu reakcji chemicznych
~transportuje sole min. w roślinach
~jest składnikiem cytoplazmy i płynów komórkowych
>>WĘGLOWODANY (cukry)
Budują je węgiel oraz wodór i tlen (w takich proporcjach jak w cząsteczce wody-H2O).
>CUKRY PROSTE (przykłady)
~glukoza (miód)- podstawowy materiał genetyczny organizmów;
~fruktoza (spotykana w owocach);
~ryboza i deoksyryboza (w kwasach nukleinowych);
>DWUCUKRY (przykłady)
Składają się z dwóch cząsteczek cukrów prostych.
~sacharoza (z glukozy i fruktozy)- powszechnie używany cukier; materiał zapasowy roślin (buraków, trzciny cukrowej) powstały podczas fotosyntezy;
~laktoza- w mleku matek ssaków;
>WIELOCUKRY (przykłady)
Składają sie z wielu (setek lub tysiecy) cząsteczek cukrów prostych.
~skrobia- pełni funkcje zapasowe u roślin;
~glikogen- pełni funkcje zapasowe u zwierząt i grzybów;
~celuloza- główny budulec ścian kom. roślin;
~chityna- składniek pancerzy stawonogów i ścian kom. grzybów;
>>TŁUSZCZE
Należą do grupy lipidów.
Cząsteczka tłuszczu składa się z jednej cząsteczki glicerolu i trzech czasteczek kwasów tuszczowych. Są:
~wysokoenergetycznym pokarmem dla zwierząt;
~stanowią materiał zapasowy w tkance tłuszczowej u zwierząt, w nasionach roślin oleistych;
~tworzą warstwę ochronną u kręgowców zapobiegającą utracie ciepła;
>>LIPIDY
Nie rozpuszczają się w wodzie.
~fosfolipidy- główny budulec ścian biologicznych;
~woski- warstwa ochronna powierzchni liści;
~sterydy- hormony w nadnerczach, jadrach i jajnikach; cholesterol, witamina D;
>>BIAŁKA
Tworzy je 20 różnych aminokwasów połączonych w różne łańcuchy wiązaniami peptydowymi.
Funkcje białek:
~wytwarzają specyficzne enzymy dla każdej reakcji biochemicznej (bo mogą tworzyć wiele kombinacji z aminokwasów);
~budulcowa (kolagen w skórze i kreatyna we włosach);
~tworzą hormony;
~tworzą przeciwciała (odpornościowe), dopasowane do każdego konkretnego antygenu;
~ochronna (białka oczne, osłona narządów wewnętrznych przed uszkodzeniami mechanicznymi);
PODSUMOWANIE:
~Biosfera jest zbudowana z tych samych pierwiastków chemicznych co sfery nieożywione, ale w innych proporcjach.
~Głównymi pierwiastkami wchodzacymi w skład organizmów sa: węgiel (C), wodór (H) i tlen (O), które są podstawą zwiazków organicznych.
~Związki organiczne to te, które są wytwarzane w organizmach (tłuszcze, węglowodany, białka i kwasy nukleinowe). W organizmach pełnią funkcje energetyczne i zapasowe.
~Woda jest niezbędnym składnikiem we wszystkich komórkach.