Question

Gustawa Herlinga – Grudzińskiego Inny świat. Wyjaśnij tytuł na podstawie podanego fragmentu. Czy opisany mechanizm systemu działał w pełni skutecznie? Odpowiedź uzasadnij argumentami z całego utworu.

Answer 1

Klucz:

 

I. ROZWINIĘCIE TEMATU (można przyznać maksymalnie 30 punktów)
Fragment Punktacja: 0 lub 2
Świat jako system
1. cele: eksploatacja gospodarcza i przeobrażenie (dezintegracja osobowości) więźniów, 4
za wskazanie 1 celu (2)
2. tortury (długie przesłuchania) jako sposób osiągania celów. 2
Objawy zmian w osobowości więźnia
3. odżegnanie się od wcześniejszego życia (postaw, poglądów), 2
4. pozbycie się poczucia niepewności (poczucie wewnętrznej pustki), 2
5. uczucie, że nie należy już do świata łagrów („ma już wszystko za sobą”, nie odzywa
się do nikogo, „stawia pierwsze kroki w innym już świecie”), 2
6. efekt: dostosowanie osobowości więźnia do potrzeb systemu – dawny prześladowany
albo staje się trybikiem w sprawnie działającym mechanizmie, albo umiera. 2
Podsumowanie
7. świat jako bezduszna machina („inny” = nieludzki). 2
Cały utwór
Potwierdzenie wniosków z fragmentu
8. dręczenie więźniów głodem i katorżniczą pracą, 2
9. odebranie nadziei na uwolnienie, 2
10. tworzenie wrogości między więźniami (np. „urkowie” – polityczni) 2
11. więźniowie ulegający systemowi - należy podać co najmniej 1 przykład 2
m. in.:
− dla korzyści własnej donoszący na współtowarzyszy, np. Machapetian,
− obojętni na los słabszych (umierających w „trupiarni”, „kurzych ślepców”),
− okrutni wobec słabszych (pozbywanie się słabszych z brygad),
− uwolnieni więźniowie pozostający (pracujący) w obozie z lęku przed wolnością,
− aktor, który uwierzył we własną winę („zabójca” Stalina).
Podważenie wniosków
12. więźniowie bronią się przed presją systemu, są świadomi obcowania ze złem. 2
Sposoby obrony:
13. „zaczepianie się o wolność” – należy podać co najmniej 1 przykład 2
m. in.
− stosunek do spotkań w „domu swidanij”,
− sposób zachowania się w dniu wolnym od pracy,
− reakcja na filmy, „wieczory kulturalne”,
− lektura powieści Dostojewskiego (Natalia Lwowna),
14. marzenie o ucieczce („trzeba wiedzieć, po co się żyje”), 2
15. pielęgnowanie wolnościowych manii (prof. literatury, Borys Lazarowicz N.), 2
16. poczucie jedności losu, współczucie (sprawa Pamfiłowa), 2
17. postawy heroiczne:
17.1. Kostylew („nie będę dla nich pracował”), 2
17.2. trzy zakonnice, umierające za wiarę, 2
17.3. Grudziński (głodówka protestacyjna). 2
18. powrót do tradycyjnego systemu wartości w normalnych warunkach (epizod w Rzymie). 2
Wykorzystanie kontekstów
19. możliwe konteksty: historyczny, polityczny, literacki, biograficzny. 2
3 Egzamin maturalny z języka polskiego – styczeń 2003 r.
Arkusz I
20. Wniosek (powinien dotyczyć cech ukazanego w zacytowanym fragmencie systemu oraz faktu, że
ogląd szczegółów ujawnia większe niż w uogólnieniu skomplikowanie rzeczywistości. Możliwa
jest także refleksja wartościująca.).
np.: Cytowany fragment odsłania mechanizmy systemu totalitarnego, jest uogólnieniem poczynionych
przez autora obserwacji, rodzajem wniosku. Obraz konkretnych ludzi ujawnia większe zróżnicowanie
postaw. Liczne potwierdzają tezę o skuteczności nieludzkiego mechanizmu, liczne jednak jej
zaprzeczają, stanowiąc dowód wielkości człowieka, nie poddającego się presji zła, broniącego swojej
godności. 0 – 2 – 4
21. za niepełny wniosek (2)
22.Refleksja wartościująca 2
Uwaga: za spełnienie poszczególnych kryteriów przyznaje się wskazaną przy nich liczbę punktów;
nie przyznaje się punktów cząstkowych.
II. KOMPOZYCJA (5 punktów)
− podporządkowana zamysłowi interpretacyjnemu, funkcjonalnemu wobec tematu, spójna
wewnętrznie, przejrzysta i logiczna; pełna konsekwencja w układzie graficznym, 5
− uporządkowana według przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie głównych
części, 3
− wskazująca na podjęcie próby porządkowania myśli, na ogółspójna. 1
III. STYL (5 punktów)
− jasny, żywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi; urozmaicona leksyka, 5
− zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogół jasny, wystarczająca leksyka, 3
− na ogół komunikatywny, dopuszczalne schematy językowe. 1
IV. JĘZYK (26 punktów)
− poprawna, urozmaicona składnia i frazeologia, zgodna z normą fleksja i ortografia, rzadko
pojawiające się błędy interpunkcyjne, 26
− poprawna, urozmaicona składnia i frazeologia, zgodna z normą fleksja, sporadycznie
pojawiające się błędy ortograficzne i interpunkcyjne, 20
− w większości poprawna składnia i frazeologia, zgodna z normą fleksja, nieliczne usterki
leksykalne oraz nieliczne błędy ortograficzne i interpunkcyjne, 14
− wypowiedź komunikatywna, mimo że schematyczna składnia, stosunkowo nieliczne błędy
fleksyjne, leksykalne i frazeologiczne oraz błędy ortograficzne i interpunkcyjne, 8
− schematyczna składnia; liczne błędy składniowe, fleksyjne, leksykalne i frazeologiczne
oraz ortograficzne i interpunkcyjne (przy zachowaniu komunikatywności wypowiedzi). 2
V. SZCZEGÓLNE WALORY PRACY (4 punkty)